بررسی تنوع ژنتیکی ماهی گورخری زاگرس، (aphanius vladykovi ) در تالاب گندمان، چشمه چهل گزی و چشمه مادر و دختر در استان چهارمحال و بختیاری با استفاده از نشانگرهای ریزماهواره

کپوردندان زاگرس (aphanius vladykovi) از لحاظ بیولوژیکی، گونه ای ارزشمند به شمار می آید. این ماهی، بومی ایران در استان چهارمحال و بختیاری بوده و در برخی چشمه ها، رودخانه ها و تالاب های این استان زندگی می کند که در سال های اخیر کاهش چشمگیر جمعیت های آن مشاهده شده است. در این پژوهش، جهت بررسی تنوع ژنتیکی این گونه، نمونه برداری از سه منطقه صورت گرفت. بدین منظور تعداد 69 ماهی در پاییز 1390 از مناطق تالاب گندمان، چشمه مادر و دختر و چشمه چهل گزی، 23 عدد از هر منطقه، انجام شد. کمیت و کیفیت dna استخراج شده به روش فنل-کلروفرم، با استفاده از روش الکتروفورز ژل آگارز 1% تعیین شد و بعد از آن واکنش pcr توسط 6 لوکوس ریزماهواره صورت گرفت. محصول pcr بر روی ژل 8 درصد پلی اکریل آمید مورد بررسی قرار گرفت که هر شش جایگاه، چندشکلی نشان دادند. تعداد آلل مشاهده شده در جمعیت ها به طور میانگین 556/11 به دست آمد. میانگین هتروزیگوسیتی مشاهده شده برابر 981/0 برآورد شد که از میانگین هتروزیگوسیتی مورد انتظار (861/0) بیشتر است. میانگین جریان ژنی و ضریب درون آمیزی به ترتیب برابر 523/15 و 144/0- به دست آمد. در بررسی تعادل هاردی- واینبرگ از میان 18 تست جایگاه ژنی، در 5 تست، پیروی از تعادل مشاهده شد. نتایج حاصل از آنالیز واریانس ملکولی تمایز ژنتیکی را بر اساس شاخص fst معادل 02/0 و rst معادل 07/0 نشان داد که بیانگر تمایز ژنتیکی بین جمعیتی پائین و تنوع درون جمعیتی مناسبی است. کم ترین فاصله ژنتیکی بین جمعیت های دو منطقه چشمه مادر ودختر و تالاب گندمان 274/0 و بیشترین فاصله بین دو منطقه چشمه چهل گزی و تالاب گندمان محاسبه شد که برابر 398/0 به دست آمد. دندروگرام upgma نیز نشان داد جمعیت ماهیان آفانیوس چشمه چهل گزی متمایز از جمعیت های دو منطقه دیگر هستند. حفاظت و احیای زیستگاه های آفانیوس می تواند گامی در مسیر حفظ این گونه بومی با ارزش باشد.