بررسی پیچیدگی های زبانی در خواندن و درک مطلب متون نوشتاری قوانین مالیاتی ایران

چکیده عنوان پژوهش حاضر بررسی پیچیدگی های زبانی در خواندن و درک مطلب متون نوشتاری قوانین مالیاتی ایران می باشد. از آنجا که متون نوشتاری قوانین مالیاتی ایران نوعی متن حقوقی محسوب می شود، این پژوهش در حوزه ی زبان شناسی حقوقی قرار می گیرد. زبان شناسی حقوقی علمی میان رشته ای است که از تعامل میان رشته ی زبان شناسی و حقوق به وجود آمده و به عنوان رویکردی نوین در زبان شناسی کاربردی مطرح است. این رشته با به کار گیری یافته های زبان شناسی، به کشف هرچه بیشتر حقیقت در حقوق یا نظام قضایی می پردازد. یکی از کارکردهای زبان شناسی حقوقی بررسی دشواری های زبانی در درک متون حقوقی و ارائه ی راهکارهایی برای برطرف نمودن این دشواری هاست. در پژوهش حاضر نگارنده سعی دارد پس از معرفی زبان شناسی حقوقی و زبان حقوقی، با بررسی قانون مالیاتهای مستقیم ایران ، پیچیدگی های زبانی آن را در ابعاد نحوی و واژگانی و آیین نگارش توصیف نماید. با شناسایی و توصیف این پیچیدگی ها، می توان پیشنهادهایی برای ساده سازی این متون ارائه نمود. روش تحقیق در این پژوهش، تحلیل محتوا می باشد و پیکره ی زبانی پژوهش 60 پاراگراف می باشد که به روش تصادفی از دو بخش «مواد قانونی» و «بخشنامه ها و آیین نامه ها»ی کتاب مجموعه قوانین مالیاتی 89 انتخاب گردیده است. در این پژوهش نگارنده می کوشد به این سوال ها پاسخ دهد:1) ازنظر زبان شناختی چه نوع دشواری ها و پیچیدگی های زبانی در خواندن و درک مطلب متون نوشتاری قوانین مالیاتی ایران ، وجود دارد؟ 2) وجود پیچیدگی های زبانی در متون نوشتاری قوانین مالیاتی ایران چه تأثیری در خواندن و درک مطلب آن ها می گذارد؟ 3) چگونه می توان متون نوشتاری قوانین مالیاتی را ساده نمود به نحوی که خللی در محتوای آن ایجاد نشود؟ با بررسی پاراگراف های منتخب کل کتاب نتایج زیر به دست آمد: در بعد نحوی: جمله های مرکب 90/53% و جمله های مختلط 27/38% وجمله های ساده 64/8% از کل جمله ها را تشکیل می دهند. همچنین 5/37% از کل ساخت ها را، ساخت های میانه، غیرشخصی و مجهول تشکیل می دهند. حذف فعل بدون ذکر قرینه ی لفظی نیز در 42/7% از کل ساخت ها دیده می شود. در بعد واژگانی: 81/61% از کل واژگان را، واژگان و اصطلاحات حقوقی، عربی و کلیشه و مهجور و حروف اضافه ی مرکب تشکیل می دهند. همچنین در 25/0% از واژگان، رسم الخط فارسی رعایت نگردیده و در 30/65% از موارد، نشانه گذاری صورت نگرفته است. با بررسی ومقایسه ی پاراگراف های منتخب مواد قانونی و بخش نامه های کتاب مشخص گردید که مواد قانونی نسبت به بخش نامه ها دارای پیچیدگی زبانی بیشتری بوده و از انسجام کمتری برخوردارند. براساس پرسش های پژوهش و تدوین فرضیه ها، نتایج پژوهش فرضیه های زیر را تأیید می کند: 1) پیچیدگی های زبانی در خواندن و درک مطلب متون نوشتاری قوانین مالیاتی ایران شامل پیچیدگی های نحوی (مانند: به کار بردن جمله های مرکب و مختلط، ساخت میانه، ساخت غیرشخصی و ساخت مجهول و حذف فعل کمکی بدون قرینه ی لفظی در جمله)، پیچیدگی های واژگانی (مانند: استفاده ی فراوان از واژه ها و اصطلاحات حقوقی، عربی، مهجور و کلیشه و حروف اضافه ی مرکب) و رعایت نکردن اصول صحیح نگارشی و رسم الخط می باشد.2) وجود این پیچیدگی های زبانی، خواندن را کند و درک مطلب را دچار اختلال می کند.3) می توان این متون را به نحوی ساده نمود که هیچ گونه خللی در محتوای آن ایجاد نشود، به این ترتیب که به جای استفاده از جمله های مرکب و مختلط، از جمله های ساده و کوتاه استفاده کنیم. از ساخت معلوم به جای میانه و مجهول استفاده کنیم. تا جایی که می توانیم به جای به کار بردن واژه های عربی و مهجور، از معادل فارسی و امروزی آن ها استفاده کنیم. آئین نگارش و نشانه گذاری را در متن رعایت نماییم. کلیدواژه ها: زبان شناسی حقوقی- زبان حقوقی- خواندن- درکمطلب- متن- قوانین مالیاتی ایران