بررسی تاثیر مایکوریز آربسکولار بر تولید اسانس و ترکیبات فنولیک در سه ژنوتیپ از نعنا سبز

نعنا سبز با نام علمی l. mentha spicata از جمله گیاهان دارویی و معطر با ارزش در صنایع دارویی، غذایی، آرایشی و بهداشتی است و به علت اهمیت اقتصادی و دارویی توجه بیشتر محققان را به خود جلب کرده است. همزیستی مایکوریزی نوعی همزیستی است که هر دو گیاه میزبان و قارچ از آن سود می برند. قارچ های مایکوریز آربسکولار از جمله مهمترین ریزموجودات خاکزی هستند و نقش بسیار مهمی در حاصلخیزی خاک ایفا می کنند. در حدود 80% از گیاهان خشکزی با قارچ های مایکوریز آربسکولار همزیستی دارند. به منظور بررسی اثرات مایکوریز آربسکولار بر عملکرد گیاه نعنا آزمایشی در قالب طرح کاملا تصادفی در 3 تکرار اجرا شد. در این تحقیق تکثیر گیاه نعنا از طریق ریزوم و در گلدان های حاوی پرلیت و ماسه به نسبت 50:50 صورت گرفت و رشد آنها در شرایط کنترل شده گلخانه ای انجام شد. در این آزمایش به مطالعه و مقایسه اثر دو گونه قارچ مایکوریز گلوموس اتونیکیتوم و گلوموس موسه آ بر سه جمعیت از نعنا سبز (میبد، کاشان و بجنورد) پرداخته شد. سه ماه بعد از کشت گلدان ها، شاخص های رشدی، جذب عناصر غذایی و غلظت متابولیت های ثانویه بررسی شد. تلقیح گیاه با قارچ های مایکوریز آربسکولار به طور معنی داری ، وزن تر و خشک ریشه و اندام هوایی و طول اندام هوایی، محتوای رنگیزه های فتوسنتزی (کلروفیل a، b، کلروفیل کل و کارتنوییدها در برگ)، جذب عناصر( فسفر، پتاسیم، سدیم، منگنز و روی) ریشه و ساقه، میزان قندهای محلول، غلظت متابولیت های ثانویه (ترکیبات فنولیک کل، آنتوسیانین ها و اسانس) و تعداد تریکوم سطح برگ را در مقایسه با گیاهان غیر میکوریزی افزایش داد. نتایج این تحقیق نشان داد که وسعت رشد، میزان جذب عناصر غذایی و تولید متابولیت های ثانویه بسته به ترکیب ژنوتیپ گیاه و گونه قارچ متفاوت بود. نتایج بررسی تاثیر دو گونه قارچی بر میزان اسانس گیاه میزبان نشان داد که قارچ گلوموس اتونیکیتوم در مقایسه باقارچ گلوموس موسه آ تاثیر بیشتری داشته و افزایش بیشتری را در میزان اسانس موجب شده است. همچنین همبستگی مثبت میان میزان اسانس با مقدار کلروفیل، میزان فسفر و بیوماس اندام هوایی در شرایط تلقیح در این تحقیق نشان داده شده است. علاوه بر این، برگ های گیاه نعنا جمعیت میبد تلقیح شده با قارچ گلوموس اتونیکیتوم حاوی محتوای اسانس بیشتری (در مقایسه با دو جمعیت کاشان و بجنورد، با 130% افزیش در مقایسه با شاهد) بودند که این افزایش با تجمع بالای رونوشت های ژن لیمونن سنتاز همخوانی داشت.