بررسی جایگاه زن در فرهنگ عامیانه کردی (با تکیه بر ضرب المثل ها و مثل نماهای کردی)

چکیده بزرگترین گروهبندی در جوامع انسانی به دو گروه زن و مرد به دنبال خود صفات، ویژگی ها و در مجموع هویت های متفاوتی را برای هر دسته از افراد در جامعه و فرهنگ تعیین می کند و این جنسیت تعریف شده در هر فرهنگ از طریق منابع جامعه پذیری و بویژه از طریق ادبیات شفاهی (فولکلور) به نسل های بعدی منتقل می شود. بنابراین موضوع مطالعه حاضر بررسی جایگاه زن در فرهنگ عامیانه ی کردی با تکیه بر ضرب المثل ها و مثل نماهاست که به روش کیفی تحلیل محتوا و با تکیه بر نظریه ی طرح واره ی جنسیتی ساندرا بم و جنسیت زدگی زبانی به پژوهش در فولکلور قوم کرد اقدام شد. در این راستا از 2958 ضرب المثل جمع آوری شده در اثر معتبر قادر فتاحی قاضی، 380 ضرب المثل و مثل نما که مربوط به زنان و متعلقات آن بود استخراج و مبنای پژوهش قرار گرفت و دستور العمل کدگذاری نهایی با تایید اساتید راهنما و مشاور، اعتبار صوری پژوهش فراهم شد. با توجه به دستور العمل، ضرب المثل ها ی زنان در هشت مقوله زن و خانواده، اجتماع، سیاست، اقتصاد و کلیشه های شخصیت- جنسیت و نقش- جنسیت و جنسیت زدگی زبانی در دو حوزه ی واژگان و معنا با مقوله هایی جداگانه، کدگذاری شدند و با آمار توصیفی جداول توزیع فراوانی و درصد برای مقوله های هر مقوله محاسبه و جهت پایایی پژوهش نیز 18 درصد از ضرب المثل ها توسط کدگذار دوم، کدگذاری مجدد شد و با محاسبه از طریق ضریب اسکات، پایایی پژوهش 95/ درصد به دست آمد. یافته های بدست آمده نشان می دهد که در مقوله خانوادگی زیر مقوله «عشق و ازدواج و عروسی» با بیشترین اهمیت و زیر مقوله ی مردسالاری و خشونت نسبت به زنان در اجتماع بیشترین درصد را داشت و مقوله های های زن و سیاست و زن و اقتصاد کمترین فراوانی را در ضرب المثل ها داشتند که به نوبه خود نشاندهنده نادیده گرفتن زنان در این دو عرصه در فرهنگ اکراد است در ادامه نگاه فردوستی و خانه داری زنان پررنگ ترکلیشه ای شده است و یافته ی دیگر اینکه جنسیت زده بودن زبان ضرب المثل ها و مثل نماهای کردی مورد تایید می باشد. بنابراین در مجموع می توان نگاه سنتی و درجه دومی و گاه تحقیر آمیز فولکلور فرهنگ کرد را نسبت به زنان نشان داد.