بررسی آموزش و پرورش دینی در مقطع متوسطه(مطالعه موردی دانش آموزان شهر نور آباد لرستان در سال تحصیلی90-91)

چکیده: در«نظام آموزش و پرورش»ایران،آموزش وپرورش دینی به عنوان جزئی مهم وجود دارد که با گفتمانی ایدئولوژیک وطرح مفهوم ایده آلِ انسانِ مکتبی،سوژه های خود را جهت کسب گزاره های دینی، فرا می خواند. در این تحقیق به بررسی سه مکانیسم مرتبط با امر دینی که در سطح مدارس اِعمال می شود پرداخته شده است.با عطف نظر به چارچوب های نظری؛ بررسی شد که نظام آموزش و پرورش دینی؛ از چه روش هایی برای 1- نائل شدن به اهداف خود از طریق بخشنامه ها، و 2- القاء محتوای مورد نظر از طریق کتب درس دین و زندگی،استفاده می نماید، و 3- احساس و نظر دانش آموزان از اجرای مراسمات وبرنامه های دینی چیست؟ و نتیجه و پیامد این روش ها به چه شکلی خود را نمایان می سازد؟.روش وابزارگرد آوری اطلاعات وهمچنین نتایج این تحقیق به تناسب هر یک از اجزا عبارت اند از:1- "بخشنامه ها ودستورالعمل های مرتبط با امردینی" که از جانب آموزش و پرورش شهرستان نورآباد برای اجرا در مقطع متوسطه صادر شده است،«تحلیل محتوا» شد.می توان نتیجه گرفت که در این نوع از بخشنامه ها؛ قدرت درآن ازطریق دو نوعِ اجباری وهنجاری یا نمادی اعمال می شود واین به نوبه ی خود زمینه ساز روابطِ بیگانه کننده،شده است.دراین روابط بیگانه کننده، پدیده ای به نام"فوبیای بخشنامه" بر گفتمان پرورشی حاکم شده است که سلطه ی خود را هرآن بر کنشگران این عرصه اعمال می کند.2- "کتابهای دین و زندگی سال اول،دوم و سوم مقطع متوسطه" با استفاده از تکنیک«ویلیام رومی»وبا اعمال تغیرات لازم،«تحلیل محتوا» شد.رویکرد غالب کتابهای دین وزندگی سه سال؛به سوی تعلیم وتربیت(1)، است .3- "اطلاعات دانش آموزان مشغول به تحصیل در سال تحصیلی 91 در شهر نورآباد" با روش «پیمایش»و از طریق پرسش نامه جمع آوری شد. براساس داده ها در شاخص نظر و احساس نسبت به تعلیم وتربیت دینی ارائه شده؛ درمجموع 5/51 درصد پاسخ گویان با تعلیم و تربیت دینی ارائه شده موافقت دارند و نزدیک به 50 درصد؛بی نظریا مخالف هستند. وجه مشترک مولفه های بررسی شده؛ نشان از سیطره و حاکم بودن "گفتمان اقتدارگرا" بر ارکان آموزش و پرورش دینی دارد.به هر روی لازمه ی رسیدن به مطلوب ها،و داشتن دانش آموزانی"دینی" در پایان تحصیلات مقطع متوسطه، دریافتن این نکات است که :الف)دور شدن ازگفتمان اقتدارگرایانه و دگر سالار و رو نهادن به تربیت 2 و3 . ب) ارائه شیوه های دموکراتیک تر در مواجهه و تقابل سه گانه و تثلیث ِعوامل پرورشیِ سطح مدارس، دانش آموز، و برنامه های مرتبط با امر دین. کلیدواژه: تعلیم وتربیت، آموزش وپرورش، دین ، آموزش وپرورش دینی