اولویت بندی سیل خیزی زیرحوضه ها به منظور عملیات کنترل سیل-مطالعه موردی:زیرحوضههای بالادست سد کارده

سیل همواره در تمام نقاط جهان از جمله ایران باعث خسارات جانی و مالی فراوانی شده است. با توجه به روند رو به افزایش جمعیت و تخریب بیش از پیش منابع طبیعی، خطر سیل در حال افزایش است. بنابراین تعیین مناطق سیل خیز و اولویت بندی این مناطق جهت کنترل سیل امری ضروری است. در این تحقیق اولویت بندی زیرحوضه های بالادست سد کارده در استان خراسان رضوی به منظور عملیات کنترل سیلاب، با استفاده از نرم افزار hec-hms انجام شد و تاثیر تداوم بارش بر روی این اولویت بندی بررسی گردید. علاوه بر این تاثیر عملیات کنترل سیل در زیرحوضه های بحرانی بر روی اولویت بندی سایر زیرحوضه ها نیز مطالعه شد. به این منظور ابتدا کل حوضه به 24 زیرحوضه تقسیم شد. خصوصیات فیزیکی حوضه و زیرحوضه ها از طریق نرم افزار جانبی hec-geohms، در محیط arcgis تهیه گردید. با بهینه سازی پارامتر های تلفات اولیه، شماره منحنی و زمان تاخیر زیرحوضه ها از طریق اطلاعات یک واقعه بارش-رواناب، مدل hec-hms واسنجی گردید. بارش طراحی با تداومی معادل زمان تمرکز حوضه و با استفاده از الگوی زمانی بارش یکی از ایستگاه های باران سنجی منطقه تهیه شد. توزیع مکانی بارش نیز به روش idw انجام گرفت. بارش طراحی با استفاده از hec-hms شبیه سازی شد و هیدروگراف خروجی حوضه و زیرحوضه ها به دست آمد. برای محاسبه تلفات بارش از روش scs، تبدیل بارش به رواناب از روش هیدروگراف واحد scs و روندیابی جریان در آبراهه ها از روش ماسکینگام استفاده گردید. به منظور اولویت بندی زیرحوضه ها، در این تحقیق روشی جدید به نام روش کاهش سیل ارائه شد. به این منظور در هر بار اجرای مدل، شماره منحنی یکی از زیرحوضه ها 10 درصد کاهش داده شد و دبی اوج هیدروگراف خروجی حوضه در این حالت محاسبه گردید. تغییر ایجاد شده در دبی اوج خروجی در این حالت نشان دهنده سهم زیرحوضه مورد نظر در هیدروگراف خروجی حوضه در نظر گرفته شد. با محاسبه شاخص سیل برای تک تک زیرحوضه ها به روش کاهش سیل، اولویت بندی زیرحوضه ها انجام گردید. اولویت بندی زیرحوضه ها به روش واکنش سیل واحد نیز انجام شد. نتایج نشان داد اولویت بندی زیرحوضه ها بر اساس روش کاهش سیل با اولویت بندی به روش واکنش سیل واحد تفاوت زیادی دارد. نتایج همچنین نشان داد تداوم بارش تاثیر چشمگیری بر روی اولویت بندی زیرحوضه ها دارد ولی در مقابل تاثیر اجرای عملیات کنترل سیل در زیرحوضه های بحرانی بر روی اولویت بندی سایر زیرحوضه ها چندان قابل توجه نمی باشد.