تحلیل سریهای زمانی نوسانات تبخیر و تعرق در شهرستان اردبیل

تبخیر و تعرق یکی از اساسی ترین عوامل در پراکندگی و نوسان بارش در بسیاری از نقاط جهان بوده است. از آنجا که این فاکتور بسیار وابسته به مهمترین عامل اقلیمی یعنی درجه حرارت است، بسیار تغییرپذیر و تأثیرگذار بر منابع آبی است. چنین امری بر ضرورت انجام پژوهش هایی در زمینه ی ویژگی ها و تغییرات تبخیر و تعرق در ماه های مختلف سال، جهت برنامه ریزی های دقیق تر در سطح ملی و منطقه ای تأکید می نماید. در پژوهش حاضر آمار 18 ساله تبخیر و تعرق (2011-1994) ایستگاه سینوپتیک اردبیل مورد استفاده قرار گرفت و با استفاده از روش های رایج تخمین تبخیر و تعرق، تبخیر و تعرق پتانسیل محاسبه گردید. سپس با استفاده از مدل های رگرسیونی (خطی و پلی نومیال درجه ی6) و مدل های پیش بینی اتورگرسیو مرتبه ی2، هالت وینترز و آریما، و استخراج مولفه های اولیه و ثانویه، تبخیر و تعرق مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته و ضابطه های مناسب، برای پیش بینی تبخیر و تعرق اسخراج گردید. نتایج حاصل از روش های تخمین تبخیر و تعرق پتانسیل، نزدیکی روش پنمن به مقادیر تبخیر و تعرق واقعی را نشان داد. روند خطی و پلی نومیال درجه ی6، نشاندهنده ی سیر صعودی تبخیر و تعرق ماهانه برای فصل زمستان و سیر نزولی برای سایر ماه های سال است. نتایج حاصل از استخراج مولفه های اولیه و ثانویه، مبین این واقعیتند که میزان تغییرات و نوسانات موجود در سری مشاهدات، در درازمدت قابل ملاحظه است. بررسی های حاصل از تبخیر و تعرق، با استفاده از سه مدل اتورگرسیو مرتبه ی 2، هالت وینترز و آریما، سیر نزولی بسیار جزئی تبخیر و تعرق را برای سال های آتی نشان داد. الگوی نهایی تبخیر و تعرق ایستگاه اردبیل، پس از بررسی ضابطه های مختلف، (0.0.1) arima تعیین و مقادیر سال های آتی تا سال 2016 پیش بینی گردید.