بررسی زیبایی شناسی گذر از هنجار زبانی در زبان عربی

سخن همیشه بر پای? قواعد معمولی و شناخته شد? زبان بیان نمی شود. گاه قواعد زبان فرو می ریزد تا سخن نظم دیگرییابد و بهتر و موثرتر در جان مخاطب نشیند. تلاش برای شکافتن سقف عادتها و ایجاد افقهای تازه در زبان را «عدول» یا «هنجارگریزی» می گویند. به عبارت دیگر، انحراف از قواعد حاکم بر زبان هنجار و عدم مطابقت و هماهنگی با زبان متعارف، «عدول» نام دارد. گفتنی است که اگر گریز از هنجار، عالمانه و زیبا رخ دهد، به شکوفایی، بالندگی و پویایی زبان منجرمی شود. در مقابل، چنانچه هنجارگریزی به پیچیدگی سخن و معنا منجر شود، نه تنها ارزش هنری ندارد، بلکه خواننده را نیز از خود می راند و مای? دلزدگی او می گردد. یک ساختار کلامی به یکی از گونه های دستوری یا هنری یا نادرست نمود پیدا می کند. در ساختار هنری یا بلاغی، زبان از معیار متعارف خود فراتر می رود و به شکل فراهنجار جلوه گر می شود. روشن است که زبان در همین سطح هنری است که می تواند توجّه مخاطب را به خود جلب کند و او را تحت تأثیر قرار دهد. گفتنی است که در ساختار هنری که عرص? خودنمایی عدول است،سبک کلام برجسته می شود و سخن از یکدستی و یکپارچگی رها می گردد.ترسیم نزدیک یک رویداد، تأکید بر وقوع حتمی یک عمل، کوتاه گویی، ایجاد انسجام و تعادل در کلام، کاربردی نبودن وزن قیاسی، گسترش قلمرو معنا و غیره از مهمترین انگیزه های زیباشناختی فراهنجاری است. زیبایی عدول و فراهنجاری را می توان در متون عربی به روشنی مشاهده کرد. در این گونه از متون، این شیوه از سبک بیانی به گون? بس شگرفی به کار گرفته شذه است. گفتنی است که در این نوع از فراهنجاری ها،انگیز? معنایی از اهمیت ویژه ای برخوردار است،هرچند جنب? لفظی نیز در پدیداری آن بی تأثیر نیست. در این پژوهش، تأثیر عدول و فراهنجاری بر ساختار و بافت کلام مورد تحلیل واقع شده است. همچنین، تأثیر این شیوه از سبک بیانی بر قلمرو معنا مورد بررسی قرار گرفته است.