تعیین رخساره آلی با استفاده از آنالیز خوشه ای داده های حاصل از آنالیزهای ژئوشیمیایی، در میدان نفتی آزادگان دشت آبادان

میـدان نفتی آزادگان واقع در دشت آبادان، یکی از عظیم ترین میادین نفتی توسعه نیافته جهان می باشد. کارآمدترین ابزار در ارزیابی و اکتشاف سازندهای مستعد تولید هیدرو کربن، استفاده از روش های ژئوشیمیایی می باشد. از این رو این مطالعه سعی دارد با ایجاد یک دید کلی از سازندهای با پتانسیل هیدروکربن زایی بالا، به ارائه راهکار در برنامه های ایجاد چاه های توسعه ای کمک شایانی بنماید. دراین رابطه به کمک داده های راک ایول 6 و نمودارهای چاه پیمایی خصوصیات ژئوشیمیایی سنگ منشاء بررسی و زون بندی ژئوشیمیایی آنها انجام شد. با توجه به اینکه ارتباط بین پارامترهای ژئوشیمیایی و پتروفیزیکی غیرخطی و پیچیده است، لذا برای این تطابق از سیستم استنتاج فازی (fuzzy interface system, fis)، ماشین بردار پشتیبان (support vector machine, svm) و شبکه های عصبی مصنوعی (artificial neural network, ann) به عنوان سیستم های هوشمند کارآمد استفاده شد. خرده های حفاری از سازندهای کژدمی و گدوان و نگارهای چاه پیمایی rhob، nphi، cgr، sgr، gr، uran، thor و pota از سازندهای کژدمی، داریان و گدوان به عنوان داده های لازم به کار گرفته شد. تطابق و فرمولاسیون کمی بین داده های ژئوشیمیایی و نمودارهای چاه پیمایی با استفاده از مدل سازی هوشمند سیستم استنتاج فازی (fis) صورت گرفته است. مدل بهینه شامل یک سیستم استنتاج فازی تاکاگیـ سوگنو با شعاع خوشه سازی بهینهً 1/0 و به منظور پیش بینی مقدار کل کربن آلی (toc) مورد استفاده قرار می گیرد. با به کارگیری این شبکه امکان مدل سازی و تولید نگار ژئوشیمیایی toc در بازه های فاقد نمونه های آنالیزی فراهم می گردد. با استفاده از روش آماری آنالیز خوشه ای ، نگار tocمدل سازی شده به 4 زون ژئوشیمیایی (رخساره آلی) تقسیم می شود. برای تسریع در عملیات خوشه بندی، رابطه بین زون های ژئوشیمیایی تولید شده و نمودارهای چاه پیمایی متناظر آنها با استفاده از روش svm مدل سازی شده و روابط بدست آمده در زون های ژئوشیمیایی ـ پتروفیزیکی به چاه های دیگر میدان تعمیم داده می شود. بدین ترتیب تخمین زون های ژئوشیمیایی با استفاده از نمودارهای چاه-پیمایی امکان پذیر گردید که صرفه جویی قابل ملاحظه ای در زمان و هزینه می نماید. دقت کلی مدل تشکیل شده برای تخمین خوشه ها از نگارهای مورد اشاره، توسط svm در چاه های azd-3، azd-5،azd-1 و azd-10به ترتیب برابر با 68/98، 1/87، 76 و 79/66 درصد می باشد. همچنین مقایسه روش های ann و fis با این روش، نشان داد که نتایج به دست آمده توسط svm از عملکرد و دقت بالاتری برخوردار است. در این مطالعه درنهایت میزان tocبا استفاده از روش ? log r نیز تخمین زده شد که به خاطر کالیبره نبودن آن برای لیتولوژی کربناته کارایی مناسبی را نشان نداد. همچنین مقایسه عملکرد fis و نتایج روش ? log r که یک روش تجربی است، حاکی از عملکرد دقیق تر و سریع تر روش های هوشمند در مقایسه با روابط تجربی است. مطابق نتایجِ بدست آمده در این مطالعه می‏توان عملکرد روش‏های هوشمند را در مطالعات ژئوشیمیایی مثبت ارزیابی و روش svm را بعنوان یک روش نوین با کارآیی بسیار بالا در حل مسائل دسته‏بندی معرفی نمود.