بررسی تاریخ بیهقی از دیدگاه جامعه شناسی زبان

زبان پدیده ای اجتماعی است که با تغییر و تحول در جامعه دچار دگرگونی می شود. ویژگی اجتماعی زبان موجب شده است آن را با عوامل اجتماعی مرتبط سازد و دگرگونی های اجتماعی جامعه را در خود منعکس کند. لازم به ذکر است، تحوّلات اجتماعی نسبت به تحوّلات زبانی با سرعت بیشتری صورت می گیرد و زبان تحت تأثیر دگرگونی ها و تحوّلات اجتماعی قرار می گیرد. علمی که به بررسی روابط بین زبان و جامعه می پردازد، جامعه شناسی زبان نامیده می شود. وظیفه ی جامعه شناسی زبان بررسی گوناگونی های زبان بر اساس عوامل اجتماعی است. از مولفه های شاخص در حوزه ی جامعه شناسی زبان می توان به طبقه ی اجتماعی، تحصیلات، شغل، جنسیت، مذهب، سبک، سن و قومیت، اشاره کرد. تاریخ بیهقی به عنوان یک اثر تاریخی- اجتماعی و ادبی از دیدگاه جامعه شناسی زبان قابل بررسی است. این پژوهش به روش تطبیقی- تحلیلی ارتباط این مولفه ها را با زبان این اثر بررسی می کند. مطابق نتایج تحقیق، زبان بیهقی و شخصیت های شاخص در تاریخ بیهقی تحت تأثیر این مولفه ها قرار دارد. افراد تحت تأثیر موقعیت اجتماعی خود و این که در چه جایگاهی در دربار قرار دارند و در چه منصب و شغلی مشغول به کار هستند، از رفتار زبانی متفاوتی برخوردارند. لازم به ذکر است، در تاریخ بیهقی بیش ترین گفت وگو در افراد فرادست جامعه دیده می شود. از این رو، لحن غالب در این اثر، لحن آمرانه و خطابی است. در تاریخ بیهقی،شخصیت ها و نویسنده در سنین بالایی قرار دارند. در نتیجه، گفتارشان از پختگی و لحنی آرام وآهنگی سنگین برخوردار است. در این اثر، حضور زن کم رنگ است و به ندرت گفت وگویی مستقیم بین آنان صورت می گیرد. با این حال، می توان در رفتار زبانی مردان و زنان تفاوت هایی را دید. امّا، گاهی جنسیت موجب تفاوت در رفتار زبانی آنان نمی شود. ذهنیت دینی بیهقی، بسیاری از واژگان، عبارت های دینی و مذهبی را وارد متن کرده است. بیهقی و شخصیت های شاخص با قرار گرفتن در موقعیت های گوناگون، رفتار زبانی متفاوتی از خود نشان می دهند و به خوبی می توانند احساسات و اندیشه خودشان را با زبان شان انطباق دهند. واژه های کلیدی: جامعه شناسی زبان، طبقه ی اجتماعی، شغل، جنسیت، مذهب، سبک، سن، تاریخ بیهقی.