اثرات گوگرد و تیوباسیلوس بر توزیع شکل های فسفر در خاک های آهکی در استان ‏آذربایجان غربی ‏

در دهه های گذشته در خاک های ایران مقادیر زیادی کود فسفاتی مصرف شده است که این امر می تواند ‏به عدم تعادل عناصر غذایی در خاک، تجمع فسفر و آلودگی محیط زیست منجرب شود. این پژوهش به ‏منظور بررسی اثرات میکروارگانیسم های اکسیدکننده گوگرد و حل کننده فسفات بر توزیع شکل های فسفر در ‏یک خاک شدیداً آهکی (49 درصد ‏caco3‎‏) به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملاً تصادفی با شش ‏تیمار شامل: ‏c‏ (شاهد، بدون تلقیح و بدون افزودن گوگرد) ‏f‏ (سویه های قارچ، پنی سیلیوم و آسپرژیلوس) ‏b‏ ‏‏(سویه های باکتری، سودومناس و باسیلوس) ‏s+t‏ (باکتری تیوباسیلوس + گوگرد، مقدار گوگردی که بتواند با ‏پنج درصد ماده خنثی شونده خاک واکنش دهد) ‏f+b‏ (سویه های قارچ + سویه های باکتری) و ‏f+b+s+t‏ ‏سویه های قارچ + سویه های باکتری + باکتری تیوباسیلوس + گوگرد در دو زمان نمونه‎ ‎برداری (60 و 120 روز) ‏در سه تکرار اجرا گردید. نتایج نشان داد که استفاده از میکروارگانیسم ها اکسیدکننده گوگرد و حل کننده ‏فسفات باعث تغییرات معنی دار در خصوصیات شیمیایی خاک از جمله: ‏ph، ‏ec‏ ، مقدار ‏caco3‎، مقدار آهن، ‏روی، مس، منگنز و فسفر قابل استفاده شد (‏olsen-p‏)، فسفر آلی و فسفر معدنی شدند. در بین تیمارهای ‏مطالعه شده بیشترین اثر مثبت مربوط به تیمارهای گوگردی (‏s+t ‎‏ و ‏f+b+s+t‏) بود به طوری که به ترتیب ‏باعث کاهش 48/0 و 29/0 واحدی ‏ph، 3/2 و 5/1 درصدی آهک، افزایش 57 و 38 درصدی آهن، 60 و 53 ‏درصدی روی و 53 و 60 درصدی منگنز شدند همچنین این تیمارها باعث شدند شکل های نا محلول فسفر ‏بخصوص آپاتیت 13 درصد کاهش یافته و به شکل های محلول تر دی کلسیم فسفات (به ترتیب 88 و 72 ‏درصد افزایش)، فسفر آلی (به ترتیب 19 و 18 درصد افزایش) و فسفر قابل استفاده (به ترتیب 26 و 29 درصد ‏افزایش) تبدیل شوند. تیمارهای اعمال شده باعث کاهش میزان مس شدند که این امر می تواند به خاطر پیوند ‏قوی مس با مواد آلی ترشح یافته از میگروارگانیسم‎ ‎ها باشد. میکروارگانیسم های حل کننده های فسفات در زمان ‏‏60 روز اما تیمارs+t ‎‏ در زمان 120 روز موثرتر بودند.‏