مطالعات ژئوشیمیایی به منظور تعیین پراکندگی عناصر کمیاب و نادر خاکی در کانسار آهن چغارت بافق

نحوه توزیع عناصر کمیاب و نادر خاکی در کانسارهای آهن همواره مورد توجه پژوهشگران حوزه معدن بوده است. توزیع عناصری چون خاکی های نادر، فسفر، تیتانیوم، وانادیوم و... از جهات مختلف از جمله به عنوان یک عنصر مزاحم، محصول جانبی و... در کانسارهای مختلف آهن مورد بررسی قرار می گیرد. در این نوشتار با هدف بررسی نحوه توزیع عناصر کمیاب و نادر خاکی در کانسار آهن چغارت بافق، ابتدا کلیاتی در مورد تیپ کانسارهای iocg و نیز کلیاتی در مورد کانسار چغارت و شرایط زمین شناسی، کانی شناسی، تکتونیکی و... آن ارائه شده است. نمونه های زیادی از این کانسار که عناصر کمیاب و نادر خاکی آن مورد آنالیز قرار گرفته باشد در دسترس نیست. در نمونه های حاصل از گمانه های حفاری تنها عناصر آهن، فسفر و اکسید آهن آنالیز شده اند. در حفاری های جدیدی که توسط شرکت کاوشگران انجام شده است، علاوه بر این سه عنصر، مقدار تیتانیوم و گوگرد نیز اندازه گیری شده است. با توجه به کمبود داده ها در بخش های استخراج شده، در مدل سازی های صورت گرفته، بخش استخراج شده حذف گردید. توزیع عناصر گوگرد و تیتانیوم با استفاده از داده های گمانه های حفاری شرکت کاوشگران بررسی گردید. به منظور بررسی توزیع وانادیوم و سیلیس، از آنالیزهای صورت گرفته بر روی 87 نمونه از این کانسار استفاده شد. پس از بررسی آماری، با استفاده از تحلیل رگرسیون، مقدار وانادیم بر اساس مقادیر آهن و تیتانیوم و مقدار سیلیس نیز بر اساس مقدار آهن محاسبه و به صورت روابطی ارائه گردیده است. در مورد عناصر نادر خاکی نیز، با توجه به عدم دسترسی به داده های خام، از رابطه به دست آمده در یکی از پژوهش های صورت گرفته بر روی این کانسار استفاده شده است. در مرحله بعد در نرم افزار سورپک مدل بلوکی کانسار تهیه گردیده و در پایان با استفاده از داده های موجود، مقادیر عناصر مورد نظر در بلوک ها تخمین زده شد. نتایج تخمین به دست آمده به صورت خروجی هایی شامل مدل سه بعدی کانسار با توزیع هر یک از عناصر، مقاطع افقی و مقاطع عمودی که نشان دهنده توزیع هر کدام از عناصر مورد بررسی بودند، ارائه گردیده اند. این مقاطع مشخص کننده نحوه توزیع عناصر در کانسار هستند. نتایج حاصل از این پژوهش حاکی از آن است که عناصر نادر خاکی، بیشترین تمرکز را در بخش-های پرفسفر دارند. از این رو ارتباط این عناصر با آپاتیت ها و فسفرها قابل توجیه است. تیتانیوم و وانادیوم نیز در بخش های عیار بالای کانسار قرار دارند که نشان دهنده هم بستگی مثبت این عناصر با آهن است. مقادیر وانادیوم در حد اقتصادی بوده و ممکن است استخراج آن صرفه اقتصادی داشته باشد. ولی تیتانیوم در حد اقتصادی نیست. گوگرد تمرکز چندانی در کانسار ندارد و صرفاً در حاشیه بخش کم عیار اندکی تمرکز دارد. سیلیس نیز در بخش های کم عیار تمرکز بیشتری دارد.