بررس عناصر اقلیمی در روند کاهش دریاچه ارومیه

چکیده مطالعه اقلیم به عنوان میانگین شرایط نسبتا دراز مدت جوی یکی از عناصر مهم تشکیل دهنده محیط زندگی ماست. تغییرات اقلیمی اثرات مختلفی بر فعالیت های انسانی ایجاد می کند و هرگونه برنامه ریزی و آینده نگری بدون توجه به آن منجر به شکست است. تاثیرات اقلیم دارای پیامدهای محلی، ملی، منطقه ای و فرامنطقه ای است که ضرورت توجه به تاثیرات اقلیم و حوادث مرتبط با آن امری حیاتی و اجتناب ناپذیر است. این تحقیق جهت بررسی خشکی دریاچه ارومیه تعداد 8 ایستگاه سینوپتیک و کلیماتولوژی را در حوزه مورد مطالعه قرار داد. مطالعه در راستای بررسی تحلیل روند سه پارامتر بارش، دما و تبخیر و تعرق در حوضه و اثر آن ها در خشکی دریاچه ارومیه با استفاده از آزمون های آماری ریاضی صورت گرفته است. مطالعه شاخص های درصد و استاندارد و spi بیشترین سال های خشکسالی را در ایستگاه های تبریز، میاندوآب، تکاب و سراب نشان داد و کم ترین سال های خشکسالی در ایستگاه های پیرانشهر و مراغه مشاهده شد. نتایج آزمون ناپارامتریک من کندال روی بارش سالانه نشان داد که ایستگاه ها فاقد روند بودند. بررسی روند دما سالانه با آزمون های همبستگی پیرسون و آماره رگرسیون نشان داد که غیر از ایستگاه میاندوآب، سایر ایستگاه ها فاقد روند هستند. نتایج تبخیر و تعرق واقعی هیچ گونه روند کاهشی یا افزایشی را در حوضه نشان نداد بلکه از نوسانات زیادی برخوردار بود. تبخیر و تعرق پتانسیل یک روند افزایشی در کل ایستگاه ها را نشان داد. البته یک روند کاهشی در مقدار تبخیر و تعرق طی سال های 2006 تا 2008 است که با خشکی بیش از حد دریاچه در این سال ها در تضاد است. تحلیل عاملی طی دو دوره آماری متفاوت نشان داد که در دوره دوم (1996 تا 2008) حوضه با افزایش دما روبرو بوده است. از طرفی درصد بالای بار عاملی میزان تبخیر و تعرق در عامل تابش حوضه نشان داد که تبخیر و تعرق طی این دوره یک روند افزایشی به خود گرفته است که ناشی از گرم شدن حوضه و در کل نوسانات دوره ای اقلیم و تغییرات اقلیمی است. کلید واژه : روند- تبخیر تعرق - شاخص خشکی- تحلیل عاملی- دریاچه ارومیه