مطالعه تطبیقی مهر ها و اثر مهر های مکشوفه از شهر سوخته

مهر ها و اثر مهر ها از مهم ترین شواهد مربوط به درک سیستم های اداری، تجاری و نخبگان در یک جامعه پیشرفته می باشند. مقادیر بسیار زیادی از این شواهد از شهر سوخته و محوطه های اقماری در عصر مفرغ سیستان به دست آمده است. ضرورت درک سیستم اداری و تجاری و وجود نخبگان که از دیدگاه گوردون چایلد از مهم ترین نشانه های یک جامعه شهری می باشد، موجبات انجام این تحقیق را فراهم آورد. در این پایان نامه به منظور دست یابی به اهداف تحقیق یعنی مطالعه و طبقه بندی مهر ها و اثر مهر های شهر سوخته و درک رابطه احتمالی متقابل این محوطه با محوطه های همزمان در سایر مناطق مطالعه و بررسی بر روی 163 نمونه از مهر ها و اثر مهر ها صورت پذیرفته است. جهت حصول به هدف اول شواهد به 2 گروه مهر ها و اثر مهر ها و همچنین مهر ها نیز بر اساس متغیر نوع مهر به 2 گروه مهر های استوانه ای و مسطح تقسیم گردیدند. سپس بر اساس متغیر نوع نقش مهر ها به 3 گروه مهر های هندسی، گیاهی، حیوانی و اثر مهر ها به 4 گروه هندسی، گیاهی، حیوانی و انسانی تقسیم و در ادامه هر کدام از نقش ها به زیرمجموعه های کوچک تری طبقه بندی شدند. همچنین مهر ها بر اساس متغیر جنس مهر ها به 4 گروه فلزی، سنگی، استخوانی، گلی و در ادامه مهر های سنگی نیز بر اساس متغیر نوع جنس آن ها به 4 گروه صابون، لاجورد، آهک و مرمر تقسیم شدند. پس از آن به منظور دست یابی به هدف دوم از میان 163 نمونه از مهر ها و اثر مهر های فوق، 67 عدد مهر و 37 عدد اثر مهر ها به دلیل داشتن متغیرهایی همچون نقش مهر، نوع مهر و فرم مهر برای مقایسه با سایر محوطه ها انتخاب گردیدند. این شواهد از نظر متغیر های مختلف با تعداد 272 مهر و تعداد 24 اثر مهر از سایر محوطه های دشت سیستان و محوطه های سایر مناطق مورد مطالعه تطبیقی قرار گرفتند. در این راستا به منظور ارزیابی سوالات و فرضیات تحقیق موارد زیر مورد تایید قرار گرفتند. 1. مجموعه مهرها و اثر مهرهای شهرسوخته شامل نقوش گوناگون هندسی، گیاهی، حیوانی و انسانی می باشند و مهر های این محوطه از جنس سنگ صابون، سنگ آهک، سنگ مرمر، سنگ لاجورد، استخوان، مفرغ و سفال می باشد.2. مهرها و اثر مهرهای مکشوفه از شهر سوخته با محوطه های همزمان در افغانستان، عمان، بلوچستان، پاکستان، آسیای میانه، شمال ایران و مناطقی از جنوب شرق قابل مقایسه می باشند. نتایج گویای وجود سیستم اداری و تجاری پیشرفته در عصر مفرغ دشت سیستان و ارتباط شهر سوخته با محوطه های همزمان در سایر مناطق می باشد. به نظر می آید که دوام و بقای این سیستم ها تا حد زیادی وابسته به حضور نخبگان در این جامعه مهم عصر مفرغ می باشد.