مقایسه خصوصیات مورفولو‍‍‍ژیک و خاصیت آنتی اکسیدانی در برخی از توده های مختلف گشنیز بومی ایران در شرایط اهواز

به منظور یافتن توده های برتر و سازگار با شرایط آب و هوایی اهواز 20 توده ی مختلف گشنیز از بانک ژن گیاهی کرج انتخاب شدند. توده بومی اهواز به عنوان شاهد انتخاب گردید. این پژوهش در قالب طرح آزمون مقدماتی در دانشگاه شهید چمران اهواز در سال 91-1390 انجام گرفت. در طول مراحل رشد برخی از فاکتورهای کمی، کیفی، مورفولوژی و خاصیت آنتی اکسیدانی مورد بررسی قرار گرفت. مقایسه میانگین توده ها در دو برداشت نشان داد که برخی توده ها نسبت به شاهد از عملکرد بالاتری برخوردار بودند. حداکثر و حداقل عملکرد وزن تر در بوته توسط توده های بوشهر (1) با 45/24 گرم و توده ی زنجان با 84/3 گرم وزن تر در بوته به ترتیب تولید شد. بیش ترین و کم ترین عملکرد وزن خشک در بوته نیز به ترتیب توسط توده های تهران با 36/2 گرم و اصفهان (1) با 52/0 گرم وزن خشک در بوته تولید شد. حداکثر و حداقل عملکرد بذر در بوته نیز به ترتیب مربوط به توده ی بوشهر (1) با 14/14 گرم در بوته و لرستان (3) با 70/0 گرم در بوته بود. زمان گلدهی برای اکثر تودهها 33/128 روز از زمان کاشت بود و توده ی بوشهر (1) با 33/93 روز زمان گلدهی به عنوان زودرس ترین توده معرفی می شود. در بخش آنتی اکسیدانها، توده های لرستان (3) و خراسان با 95/9 و 93/3 میلی گرم بر گرم به ترتیب حداکثر و حداقل میزان کاروتنوئید را دارا بودند. بیش ترین و کم ترین میزان ویتامین ث نیز به ترتیب به توده های خوزستان (1) با 49/2 میلی گرم در 100 گرم و مرکزی (1) با 19/0 میلی گرم در 100 گرم اختصاص داشت. توده ی مرکزی (1) با 34/1 و هرمزگان با 26/3 میکرومول پراکسید هیدروژن در دقیقه در میلی گرم پروتئین به ترتیب بیش ترین فعالیت آنزیم های پراکسیداز و کاتالاز را دارا بودند. توده ی بوشهر (1) نیز از میزان کاروتنوئید و فعالیت آنزیم پراکسیداز مناسبی برخوردار بود. برخی از توده های تحت آزمایش مانند تهران، خوزستان (1) و خوزستان (2) نشان دادند که قدرت بالایی برای سازگاری با منطقه اهواز دارند و توده های زنجان و اصفهان (1) کم ترین سازگاری را با منطقه ی اهواز نشان دادند. با توجه به بررسیهای انجام شده به نظر می رسد توده بوشهر (1) از لحاظ عملکرد بوته، عملکرد بذر و وزن هزار دانه دارای عملکرد بالاتری نسبت به شاهد منطقه و سایر توده ها بوده و به دلیل سازگاری بیش تر با شرایط آب و هوایی اهواز، زودرسی و دارا بودن خاصیت آنتی اکسیدانی مناسب، به عنوان توده برتر معرفی می گردد.