تحلیل جامعه شناختی چالش های فرهنگی - اجتماعی شبکه های اجتماعی مجازی بر کاربران جوان در شهر اصفهان

دنیا از اوایل دهه ی 1980میلادی به تدریج وارد عصر نوینی شده است. امروزه، براساس اعتقاد بسیاری از دانشمندان عرصه های مختلف زندگی اجتماعی انسان چنان دگرگون شده که فهم و چیستی آن با به کارگیری نظریه های دوران قبل از آن عملی نیست. به طوری که عصر نوین حیات بشر معمــولاً با نظریه و اصــطلاحات جدیدی، تبیین می شود. جهانی شدن، عصرانفجار اطلاعات، پست مدرنیسم، جامعه اطلاعاتی، جامعه شبکه ای برخی از این مفاهیم اند. جامعه اطلاعاتی جامعه ای است که در آن دسترسی به اطلاعات، افزایش یافته و اطلاعات اهمیت زیادی در زندگی روزمره پیدا کرده است. در این فرایند رایانه ها به جامعه راه می یابند و سپس رایانه های شخصی به منازل و حوزه های خصوصی افراد خـــانواده وارد می شوند و بزرگ راه اطلاعات را از وسط منازل عبور می دهنــد. وصل شدن رایانه ها به خطـوط تلفن و دسترسی آســـان و نسبتاً کم هــزینه به اینترنت، افراد را به اطلاعات انبوه و جهـــانی متــصل می سازد، بنابراین به سبب گستــرش دامنه تأثیر اینترنت و شبــکه های اجتمـــاعی مجازی، جامعه اطلاعاتی امروزه بعدی جهانی پیــدا می کند و منحصـــر به کشور یا کشورهای خاصی نمی-شود(منتظرالقائم،1381: 228). در این شرایط گسترش و توسعه ی تکنولوژی های ارتباطی در راستای ارائه خدمات سریع و روز آمد، مانند خبر و اطلاعات، زمینه ساز اختلالات و نابسامانی هایی در ساختار فرهنگی و اجتماعی بسیاری از کشورهای مصرف کننده شده است به طوری که چالش های فرهنگی- اجتماعی مهمترین میدان مشکلات پیش رو جوامع خواهد بود. امروزه ممکن است هر جامعه ای با اطمینان اعلام کند که بر مشکلات تاریخی و معاصر ناشی از ارتباطات فائق آمده است، اما در دهه ی آینده یا نهایتاً قرن آینده متوجه خواهد شد که پیشرفت های تکنولوژیک، چه پیامدها، سردرگمی ها و مشکلات پیش بینی نشده ای برایش به ارمغان آورده است. بنابراین با توجه به اینکه جهان و به تبع آن ما (یعنی کشور ایران) وارد عصر دوم رسانه ها شده ایم که برخلاف دوره مدرن و عصر اول رسانه ها، آینده آن به طور کامل قابل پیش بینی نیست به طوری که عصر دوم رسانه ها که در آن بحث رسانه های الکترونیک جدید حاکمیت دارد و «اطلاعات» حرف نهایی را می زند، پدیده ها کــمتر قابل پیش-بینی شده اند این جهان پیامدهای ناخواستنی بسیاری دارد از این رو انجام پژوهش های جدی در حوزه های مختلف متأثر از اینترنت خصوصاً شبکه های اجتماعی مجازی امری ضروری به نظر می رسد از رهگذر چنین مطالعاتی است که می توان آینده نگری کرد و افق پیش روی جامعه را ترسیم نمود . عصر حــاضر با پشت سر گذاشتن دوره صنعت و گــام گذاشتن در عرصه ای که اطلاعات پایه و اساس آن می-باشد، عصری را بسط داده است که در آن جوامع برای توسعه خود می بایست هرچه بیشتر از فناوری اطلاعات و ارتباطات به نحو مطلوبی استفاده نمایند. از همین روست که اندیشمند بزرگی همچون کاستلز عصر حاضر را عصر اطلاعات می نامد(کاستلز،1380: 103). در ایران نیز با توجه به اهمیت این موضوع در توسعه جــامعه در سال های اخیر به فناوری اطلاعات و ارتباطات توجه زیادی شده است. اما توسعه این فناوری جدای از فوایدی که برای هر جامعه دارد، زیان هایی هم دارد. شبکه اینترنت و شبکه های اجتماعی مجازی شبکه اطلاع رسانی سریع می باشند که استفاده نادرست از آن در برخی افراد، فواید آنان را به آسیب (ارابه نافرمان و پرشتاب به قول گیدنز) تبدیل می کند. در کشور ما ایران رشد اینترنت در مقایسه با کشورهای پیشرفته قابل مقایسه نیست و بالطبع پیامدهای آن نیز در سطحی که در جوامع پیشرفته وجود دارد به چشم نمی خورد اما همراه با رشد فزاینده اینترنت یکی از مقولاتی که باید مورد توجه قرار گیرد، چالش های گسترش آن در جامعه است. افزایش تصاعدی ضریب نفوذ اینترنت در ایران و در کنار آن افزایش تعداد ســایت ها، وبلاگ ها، شبکه هـــای اجتماعی مجازی، نیازمند بررسی هــای جامعه-شناختی از منظر آسیب های فردی و اجتماعی است. در واقع با رشد شتابان تکنولوژی های ارتباطات و اطلاعات، بویژه اینترنت و انتقال پرشتاب فعالیت ها و به طور کلی زندگی فردی و جمعی انسان به فضای سایبر و محیط های مجازی، اهمیتی روز افزون یافته و مجازی شدن را به نیروی محرک تغییر محیط زندگی انسان و از آن مهمتر به عامل اصلی تغییر الگـــوهای فکری و رفتاری و به معنــــایی دقیق تر «وجود انســـان» تبـــدیل کرده است (تامپسون،1380: 9). در این شرایط باید توجه داشت که در جامعه در حال گذر ایران که با مسائل عدیده اجتماعی، فکری، فرهنگی و... مواجه است، پژوهش اجتماعی در جهت تولید اطلاعات علمی مورد نیاز در برنامه ریزی های توسعه از اهمیت و ضرورت خاصی برخوردار است همانطور که ذکر گردید در جامعه امروز ما، گرایش به اینترنت و شبکه های اجتماعی مجازی به عنوان سکان دار فضای مجازی چنان رایج شده است که بیشتر خانواده ها، رایانه ی شخصی دارند و اعضای خانواده، بخش زیادی از وقت خود را در استفاده از این فضاها سپری می کنند و فضای مجازی در میان همه گروه های اجتماعی اعم از زن و مرد، پیر و جوان، بی سواد و باسواد از جذابیت خاصی برخوردار است و موجب ایجاد دگرگونی هــایی در جنبه های مختلف زندگی افراد شده است و استفاده از اینترنت و شبکه های اجتمـــاعی مجازی جزء سبــک زندگی آنـان گردیده است، فلـــذا شنـاسایی چالش هــای فرهنگی- اجتماعی شبکه های اجتماعی مجازی به عنوان عاملی که تأثیر بسیاری بر زندگی افراد و خصوصاً جوانان که بیشتر از هر قشری تحت تأثیر این پدیده قرار می گیرند از اهمیت و ارزش خاصی برخوردار است و شناخت بیشتر در مسائل زیر را در بر دارد: 1) مطالعه و تحقیق در زمینه شبکه های اجتماعی مجازی، به درک و شناخت بهتر این فنــاوری نوین اطلاعاتی - ارتباطی منجر خواهد شد. 2) بررسی و شناسایی چالش های فرهنگی - اجتماعی شبکه های اجتماعی مجازی منجر به شناخت بهتر این چالش ها و تأثیرات آن بر روی جوانان کاربر می شود. 3) بررسی و شناسایی چالش های فرهنگی- اجتماعی شبکه های اجتماعی مجازی باعث دقت در برنامه ریزی صحیح و علمی در رابطه با استفاده از این فناوری نوین ارتباطی می گردد. 4) بررسی و شناسایی چالش های فرهنگی- اجتماعی شبکه های اجتماعی مجازی افق های آینده جامعه را در رابطه با این پدیده شناسایی می نماید.