مقایسه تعهدات قراردادی وغیرقراردادی درنظام حقوقی ایران

پیشرفت و دگرگونی در زندگی انسان ها باعث گردیده که روابط حقوقی بین آنها که اکثر قریب به اتفاق آن منجر به تولد تعهد یا تعهدات ارادی یا غیرارادی می شود، نسبت به گذشته از یک حالت ساده و ابتدایی به یک رابطه ی پیچیده و تکامل یافته مبدل بشود. به همین دلیل دیگر نمی توان مثل گذشته با یک دید به مفاهیمی همچون تعهد، مسئولیت و قرارداد نگریست و این مفاهیم را به جای یکدیگر استعمال نمود. بنابراین وظیفه یک حقوقدان و دانشجوی حقوق این است که با بازشناسی این مفاهیم و تفکیک بین آنها به بررسی هر یک به صورت جداگانه بپردازد و سعی در آن نماید که در جهت اجرای عدالت کلی اجتماعی و مطابق با نیازهای جدید اجتماع، راه کارهای جدید و مناسب را در اختیار قانونگذار قرار دهد. در جهت رسیدن به اهمیت تحقیق به این نتیجه می رسیم که با دقت در هر یک از عنوان های بررسی شده در این دو فصل مشخص و محرز می گردد که؛ اولاً: وقت آن رسیده که جایگاهی علی حده در عنوان های دروس رشته حقوق در مقاطع مختلف دانشگاهی برای آن در نظر گرفته شود، ثانیاً: تعهدات غیرقراردادی یا قانونی مبحثی است که در هیچ یک از کتب حقوقی به نحو مستقل مورد بررسی قرار نگرفته در حالی که نهادی بسیار مهم و دارای جایگاهی با ارزش در مبحث تعهدات بوده که با شناخت آن می توان به راحتی تفاوت بین تعهد غیرقراردادی و مسئولیت غیرقراردادی را از یکدیگر بازشناخت و با این تفکیک مشخص می شود که تعهد غیرقراردادی در برخی موارد دارای احکام و آثار مشابه و در برخی موارد آثار و احکام متفاوتی نسبت به تعهدات قراردادی دارد. هدف در این تحقیق در همین راستا بوده و سعی بر آن شده است که با دیدی نو به مبحث تعهدات، دو مفهوم مهم تعهدات قراردادی و غیرقراردادی از یکدیگر بازشناخته شود و به همین دلیل با پیش بینی دو فصل جداگانه به این امر پرداخته شده است. از آنجا که تحقیق در عالم حقوق نیازمند تحلیل و توصیف پدیده های حقوقی می باشد، روش انجام این تحقیق از نوع تحلیلی _ توصیفی می باشد و با توجه به موضوع تحقیق، برای جمع آوری ادبیات موضوع از روش کتابخانه ای استفاده و به صورت اسنادی به تجزیه و تحلیل مطالب پرداخته شده است. در این تحقیق به این نتیجه می رسیم که اولاً: از یک طرف تعهد قراردادی با نهادهایی مثل عقد و مسئولیت قراردادی و از طرف دیگر تعهد غیرقراردادی با نهادهایی مثل ضمان، الزام های خارج از قرارداد و تعهدات ناشی از حکم دادگاه متفاوت می باشد. ثانیاً: تعهد غیر قاصد و مکره مختص به تعهدات قراردادی و تعهد صغیر و مجنون مختص به تعهدات غیرقراردادی و تعهد قائم به شخص و غیر قائم به شخص در هر دو مشترک است. ثالثاً: تعهدات قراردادی و غیر قراردادی از جهت مبنا و منبع با یکدیگر متفاوتند. رابعأ: در صورت نقض هر یک از تعهدات قراردادی و غیرقراردادی، مسئولیت قراردادی و غیرقراردادی به وجود می آید.