ارزیابی پدیده دورکنندگی عصاره ها و اسانس های گیاهی روی شته ها

با توجه به کم خطر بودن حشره کش های گیاهی برای انسان و محیط زیست و همچنین توانمندی این ترکیبات در کنترل حشرات بایستی در قالب برنامه های کنترل تلفیقی مورد توجه قرار گیرند. در این تحقیق اثرات دورکنندگی عصاره های اتانولی پنج گیاه و اسانس روغنی پنج گیاه بر روی مراحل مختلف زیستی شته سیاه باقلا و شته سبز پنبه در شرایط آزمایشگاهی، گلخانه ای و روی سطوح رنگی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که این عصاره ها و اسانس ها قدرت دورکنندگی مناسبی داشته و قابلیت بالایی در کنترل حشرات دارند. لازم به ذکر است که اثرات دورکنندگی عصاره ها و اسانس های استخراج شده از گیاهان مذکور با یکدیگر متفاوت می باشد. همچنین فعالیت دورکنندگی این عصاره ها با توجه به غلظت عصاره، مرحله زیستی حشره و گونه حشره با هم متفاوت است. نتایج این پژوهش بیانگر آن است که در شرایط آزمایشگاهی بر روی پوره های 1-2 روزه و 3-4 روزه، تیمار گیاه شوید و روی سطوح رنگی بر روی شته های بالدار، عصاره گیاه گشنیز دارای بیشترین تاثیر دورکنندگی هستند. این نتایج بیانگر آن است که این عصاره های گیاهی دارای تاثیر دورکنندگی خوبی روی شته ها می باشند. همچنین تاثیر دور کنندگی این عصاره های گیاهی بر روی مراحل زیستی مختلف حشره با هم متفاوت است. نتایج این تحقیق نشان داد که در شرایط آزمایشگاهی و روی سطوح رنگی ، تیمار اسانس گیاه زیره سبز دارای بیشترین تاثیر دورکنندگی می باشد؛ این درحالیست که در شرایط گلخانه ای اختلاف معنی-داری بین میزان دورکنندگی عصاره های گیاهی مذکور مشاهده نشد. نتایج این پژوهش نشان می-دهد که تاثیر دورکنندگی این اسانس های گیاهی باتوجه به شرایط محیطی و گونه حشره متفاوت است. یافته های حاصل از این پژوهش می تواند گامی جهت استفاده کاربردی از عصاره ها و اسانس-های گیاهی به عنوان ترکیبات ایمن و طبیعی جهت کنترل شته ها در قالب برنامه تلفیقی کنترل آفات باشند. لذا با انجام آزمایش تکمیلی احتمالا در آینده می توان از این ترکیبات گیاهی به عنوان گزینه ای برای جایگزینی ترکیبات مصنوعی جهت استفاده در گلخانه ها جهت کنترل شته ها امیدوار بود. کلمات کلیدی: شته سیاه باقلا، شته سبز پنبه، اثر دورکنندگی، عصاره گیاهی، اسانس گیاهی، برنامه تلفیقی کنترل آفات