مطالعه اکو- سیستماتیک و تهیه نقشه پوشش گیاهی اطراف کارخانه ذوب مس خاتون آباد با استفاده از داده های ماهواره ای quick bird

چکیده مطالعه و شناخت رستنیهای یک ناحیه و بررسی شرایط اکولوژیک رویشگاه و تفکیک جوامع گیاهی اطلاعات مفیدی در زمینه مدیریت اکوسیستم ها به دست می دهد. این مطالعات پایه بسیاری از مطالعات اکولوژیک در جهت دستیابی به توسعه مستمر و محیط زیست پایدار می باشد. محدوده این مطالعه، اطراف کارخانه ذوب مس خاتون آباد و مساحت بالغ بر 52000 هکتار می باشد. این کارخانه در غرب استان کرمان و در فاصله 26 کیلومتری شرق شهر شهربابک در میان دشت خاتون آباد، در ارتفاع 1834 متری از سطح دریا واقع شده است و در سال 1383 شروع به کار کرده است. دشت خاتون آباد با حوزه های آبخیز متعدد دارای گیاهان مرتعی با ارزش علوفه ای بالا و گاهی منحصر به فرد از اهمیت ویژه ای برخوردار است و عرفاً به عنوان مرتع شناخته شده است. کارخانه های ذوب مس عموماً از مراکز آلوده کننده محیط زیست می باشند که با رهاسازی گاز و فلزات سنگین به محیط آسیب می زنند. در این تحقیق برای شناسایی پوشش گیاهی منطقه در اطراف کارخانه ذوب مس خاتون آباد داده های رقومی تصحیح شده مربوط به ماهواره qiuck bird، جهت بررسی امکان تهیه نقشه پوشش گیاهی در مناطق اطراف کارخانه ذوب مس خاتون-آباد در منطقه ای به مساحت 25 کیلومتر مربع در فروردین 1387 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. داده های توپوگرافی رقومی، لایه های ارتفاع، شیب و جهت منطقه در محیطgis ترسیم گردید. سپس لایه های مذکور با استفاده از فرمول سه ترکیبی تجربی تلفیق و نقشه واحدهای شکل زمین تهیه گردید. با اضافه نمودن اطلاعات اقلیمی از جمله دما و بارندگی، اطلاعات زمین شناسی یا خاک-شناسی با استفاده از فرمول چهارترکیبی در محیطgis نقشه واحدهای زیست بوم ترسیم گردید. برای تیپ بندی پوشش گیاهی منطقه، نیاز به شناسایی گیاهان می باشد که103 گونه گیاهی از 33 خانواده گیاهی در این منطقه شناسایی شد. تهیه نقشه پوشش گیاهی، به روش فلورستیک- فیزیونومیک می باشد. با توجه به واحدهای شکل زمین و واحدهای زیست بوم و بررسی های صحرایی متعدد، محدوده واحدهای کاری مشخص شد. سپس جهت برداشت اطلاعات کمی و کیفی، در واحدهای همگن قطعات نمونه که از طریق مساحت حداقل بدست آمد، انتخاب گردید. کوادرات هایی به صورت تصادفی در منطقه انداخته شد. در کوادرات ها، درصد پوشش گونه های-گیاهی ، تعداد، ارتفاع و فرم حیاتی گونه ها براساس روش کوچلر یادداشت گردید. با میانگین-گیری از پوشش گونه های غالب در منطقه، جداسازی مرز تیپ ها انجام شد و نقشه تیپ بندی پوشش گیاهی از روی نقشه توپوگـرافی 1:50000 منطقه به مساحت 52000 هکتار تهیه گردید. در نهایت تمام اطلاعات فیزیونومیک- فلوریستیک 12 واحد گیاهی در نقشه فیزیونومیک- فلوریستیک به صورت حروف و اعدادی که نشان دهنده فرم زیستی، اشکوب و تراکم هستند، ارائه گردید. از نقشه واقعیت زمینی به منظور برآورد صحت نتایج حاصل از طبقه بندی تصاویر ماهواره ای استفاده شد .در این تحقیق طبقه بندی به روش نظارت شده انجام گرفت. با استفاده از مجموعه باندهای انتخاب شده برتر، با استفاده از طبقه بندی کننده های حداکثراحتمال، ماهالونبیس، حداقل فاصله از میانگین و فازی، طبقه بندی انجام شد. نتایج حاصل از بررسی صحت و تفکیک پذیری طبقات نشان دهنده تفکیک مناسب طبقات گیاهی بود. در این حالت بالاترین صحت کلی و ضریب کاپا به ترتیب 64، 54 درصد با طبقه بندی کننده حداقل فاصله از میانگین به دست آمد. نتایج نشان داد که نقشه تیپ بندی مراتع منطقه خاتون آباد با استفاده از روش طبقه بندی حداکثراحتمال، حداقل فاصله از میانگین و فازی نتایج مناسبی ارائه داده است. اما روش طبقه-بندی ماهالونبیس چندان برای این کار مناسب نمی باشد. در این جا، مراتع از غیرمراتع به خوبی جدا شدند، دو تیپ calligonum comosum وcousinia congesta- astragalus spp. بهتر از دو تیپ دیگر artemisia sieberi وalhagi persarum جدا شده اند. به علت اهمیت مناطق مرتعی در اقتصاد کشور لازم است با تهیه تصاویر ماهواره ای در طی چند سال متمادی و نیز استقرار کوادرات های دائمی و بررسی آن در طی چند سال روند تغییرات پوشش گیاهی را تعیین نمود تا برنامه های حفاظتی و مدیریتی متناسب با آن اعمال گردد. چکیده مطالعه و شناخت رستنیهای یک ناحیه و بررسی شرایط اکولوژیک رویشگاه و تفکیک جوامع گیاهی اطلاعات مفیدی در زمینه مدیریت اکوسیستم ها به دست می دهد. این مطالعات پایه بسیاری از مطالعات اکولوژیک در جهت دستیابی به توسعه مستمر و محیط زیست پایدار می باشد. محدوده این مطالعه، اطراف کارخانه ذوب مس خاتون آباد و مساحت بالغ بر 52000 هکتار می باشد. این کارخانه در غرب استان کرمان و در فاصله 26 کیلومتری شرق شهر شهربابک در میان دشت خاتون آباد، در ارتفاع 1834 متری از سطح دریا واقع شده است و در سال 1383 شروع به کار کرده است. دشت خاتون آباد با حوزه های آبخیز متعدد دارای گیاهان مرتعی با ارزش علوفه ای بالا و گاهی منحصر به فرد از اهمیت ویژه ای برخوردار است و عرفاً به عنوان مرتع شناخته شده است. کارخانه های ذوب مس عموماً از مراکز آلوده کننده محیط زیست می باشند که با رهاسازی گاز و فلزات سنگین به محیط آسیب می زنند. در این تحقیق برای شناسایی پوشش گیاهی منطقه در اطراف کارخانه ذوب مس خاتون آباد داده های رقومی تصحیح شده مربوط به ماهواره qiuck bird، جهت بررسی امکان تهیه نقشه پوشش گیاهی در مناطق اطراف کارخانه ذوب مس خاتون-آباد در منطقه ای به مساحت 25 کیلومتر مربع در فروردین 1387 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. داده های توپوگرافی رقومی، لایه های ارتفاع، شیب و جهت منطقه در محیطgis ترسیم گردید. سپس لایه های مذکور با استفاده از فرمول سه ترکیبی تجربی تلفیق و نقشه واحدهای شکل زمین تهیه گردید. با اضافه نمودن اطلاعات اقلیمی از جمله دما و بارندگی، اطلاعات زمین شناسی یا خاک-شناسی با استفاده از فرمول چهارترکیبی در محیطgis نقشه واحدهای زیست بوم ترسیم گردید. برای تیپ بندی پوشش گیاهی منطقه، نیاز به شناسایی گیاهان می باشد که103 گونه گیاهی از 33 خانواده گیاهی در این منطقه شناسایی شد. تهیه نقشه پوشش گیاهی، به روش فلورستیک- فیزیونومیک می باشد. با توجه به واحدهای شکل زمین و واحدهای زیست بوم و بررسی های صحرایی متعدد، محدوده واحدهای کاری مشخص شد. سپس جهت برداشت اطلاعات کمی و کیفی، در واحدهای همگن قطعات نمونه که از طریق مساحت حداقل بدست آمد، انتخاب گردید. کوادرات هایی به صورت تصادفی در منطقه انداخته شد. در کوادرات ها، درصد پوشش گونه های-گیاهی ، تعداد، ارتفاع و فرم حیاتی گونه ها براساس روش کوچلر یادداشت گردید. با میانگین-گیری از پوشش گونه های غالب در منطقه، جداسازی مرز تیپ ها انجام شد و نقشه تیپ بندی پوشش گیاهی از روی نقشه توپوگـرافی 1:50000 منطقه به مساحت 52000 هکتار تهیه گردید. در نهایت تمام اطلاعات فیزیونومیک- فلوریستیک 12 واحد گیاهی در نقشه فیزیونومیک- فلوریستیک به صورت حروف و اعدادی که نشان دهنده فرم زیستی، اشکوب و تراکم هستند، ارائه گردید. از نقشه واقعیت زمینی به منظور برآورد صحت نتایج حاصل از طبقه بندی تصاویر ماهواره ای استفاده شد .در این تحقیق طبقه بندی به روش نظارت شده انجام گرفت. با استفاده از مجموعه باندهای انتخاب شده برتر، با استفاده از طبقه بندی کننده های حداکثراحتمال، ماهالونبیس، حداقل فاصله از میانگین و فازی، طبقه بندی انجام شد. نتایج حاصل از بررسی صحت و تفکیک پذیری طبقات نشان دهنده تفکیک مناسب طبقات گیاهی بود. در این حالت بالاترین صحت کلی و ضریب کاپا به ترتیب 64، 54 درصد با طبقه بندی کننده حداقل فاصله از میانگین به دست آمد. نتایج نشان داد که نقشه تیپ بندی مراتع منطقه خاتون آباد با استفاده از روش طبقه بندی حداکثراحتمال، حداقل فاصله از میانگین و فازی نتایج مناسبی ارائه داده است. اما روش طبقه-بندی ماهالونبیس چندان برای این کار مناسب نمی باشد. در این جا، مراتع از غیرمراتع به خوبی جدا شدند، دو تیپ calligonum comosum وcousinia congesta- astragalus spp. بهتر از دو تیپ دیگر artemisia sieberi وalhagi persarum جدا شده اند. به علت اهمیت مناطق مرتعی در اقتصاد کشور لازم است با تهیه تصاویر ماهواره ای در طی چند سال متمادی و نیز استقرار کوادرات های دائمی و بررسی آن در طی چند سال روند تغییرات پوشش گیاهی را تعیین نمود تا برنامه های حفاظتی و مدیریتی متناسب با آن اعمال گردد.