بررسی برهمکنش ویروس ایرانی پیچیدگی بوته چغندرقند و ویروس پیچیدگی شدید بوته چغندر قند

بیماری پیچیدگی بوته چغندرقند به دلیل ایجاد اپیدمی های شدید و مکرر و اهمیت اقتصادی آن مورد توجه زیادی قرار گرفته است. قبلا یک جدایه از ویروس پیچیدگی شدید بوته چغندرقند (bsctv-ir) و اخیرا" گونه ی جدیدی به نام ویروس ایرانی پیچیدگی بوته چغندر قند (bctirv) به عنوان عوامل این بیماری در ایران گزارش شده اند. پیش از این دو گونه زنجرک circulifer haematocepsو c. tenellusبه عنوان ناقل ویروس پیچیدگی بوته چغندرقند (bctv) گزارش شده بود، اما این مطالعات مربوط به زمانی بود کهbctirv و bsctv-ir از هم تفکیک نشده بودند. لذا بر اساس مطالعات قبلی معلوم نبود که آیا هر دو ویروس یا تنها یکی از آنها با زنجرک های مزبور قابل انتقال هستند. در تحقیق کنونی، انتقال هر دو ویروس توسط زنجرکc. haematoceps به اثبات رسید. همچنین برهم کنش bctirv و bsctv-ir در گیاه چغندر قند و گوجه فرنگی بررسی شد و آنالیز داده های حاصل از آزمون real time pcrمشخص نمود که در آلودگی مخلوط همزمان غلظت هر دو ویروس نسبت به آلودگی انفرادی افزایش یافته که بیان گر وجود برهم-کنش هم افزایی دوجانبه است. از سوی دیگر در آلودگی های غیرهم زمان میزان bctirv در طی نسل های متوالی از گیاهی به گیاه دیگر افزایش و میزان bsctv-irکاهش می یافت. در مجموع به نظر می رسد هم در چغندرقند و هم در گوجه فرنگی، bctirv نسبت به bsctv-ir سازگاری بیشتری داشته و به تدریج به صورت غالب در می آید. میزان bsctv-ir به تدریج ناچیز شد و جای خود را به ویروس دیگر (bctirv) داد. این رویداد یادآور پدیده ی muller,s ratchet است. تعیین زمان لازم پس از مایه زنی برای ردیابی bctirv و bsctv-ir در گیاه چغندرقند در بخش دیگر پژوهش انجام شد و نتایج آزمون pcr جهت بررسی حضور ویروس نشان داد bsctv-ir زودتر از bctirv قابل تشخیص است. در این پژوهش معلوم شد bsctv-ir در مقایسه با bctirv در زمان مساوی پس از مایه زنی علائم شدیدتر و غلظت بالاتری دارد و منجر به مرگ می شود و در نتیجه خزانه ی ژنی آن برای انتقال به نسل بعد کاهش می-یابد، اما گیاهان آلوده به bctirv بهتر دوام می آوردند و جمعیت موثر آن برای انتقال به نسل بعد افزایش می یابد و احتمالا به علت سازگاری بیشتر با گیاه توانایی تولید نتاج بیشتری دارد.