مدیریت هیجان در قرآن و حدیث

پیچیده ترین ابعاد وجودی انسان، بعد روانی و معنوی او است، که از جنبه های متفاوتی قابل مطالعه است. پیچیده ترین بعد روانی انسان را هیجان تشکیل می دهد و به سبب همین پیچیدگی هنوز دانشمندان نتوانسته اند به تعریفی جامع از آن دست یابند. هیجان ها از سه مولفه ی ذهنی، زیستی و اجتماعی شکل یافته اند و گستردگی آنها تا اندازه ای است که تمام زندگی بشر را تحت تأثیر خود قرار می دهند. از آن جهت که هیجان ها در مرحله ی ابتدایی بیشتر به صورت ناآگاهانه بروز می یابند، مدیریت و روشمند کردن آنها اهمیت ویژه ای پیدا می کند، به گونه ای که مدیریت آنها، آدمی را از مبتلا شدن به انواع نارسایی ها و بیماری های جسمی و روانی مصون دارد. این پژوهش با ارائه ی تعاریفی جامع از هیجان، هوش و هوش هیجانی(مدیریت هیجان)، و تبیین مفاهیم اساسی مربوط به این مقوله روانشناختی، دیدگاه قرآن وحدیث را به عنوان کامل ترین نسخه ی هدایت بشری در حوزه ی هیجان ها مورد بررسی قرار می دهد. قرآن و حدیث برخلاف مکاتب مادی که تنها از جنبه ی مادی و جسمانی به انسان می نگرند، بعد روانی و معنوی او را نیز به شیوه ای دقیق و علمی مورد توجه قرار می دهد و با نگاهی دقیق به حوزه هیجان ها و عواطف، ضمن بیان انواع هیجان های اساسی انسان از قبیل محبت، شادی، خشم، ترس و... ، راهکارهای ارزشمند شناختی، عاطفی و رفتاری نظیر؛ ایمان، توکل، توبه، صبر، نماز، روزه، ازدواج و... را جهت مدیریت آنها در راستای کسب فضائل اخلاقی و نیل به آرامش روانی و در نهایت دست یابی به بهروزی دنیا و سعادت آخرت غرضه می نماید. کلمات کلیدی: قرآن، حدیث، هیجان، هوش، هوش هیجانی، آرامش روانی.