مقایسه کانی شناسی و ژئوشیمیائی گرانیتوئیدهای مجموعه های پلوتونیک الوند و سامن

مجموعه پلوتونیک الوند در جنوب و غرب همدان و در بین شهر های اسدآباد، همدان و تویسرکان در زون سنندج- سیرجان واقع می باشد. با توجه به مطالعات کانی شناسی و سنگ شناسی در این توده می توان انواع سنگ های گرانیتوئید مانند تونالیت، گرانودیوریت، مونزوگرانیت، سینوگرانیت و گرانیتوئید های هولولوکوکرات همراه با دایک های پگماتیتی و آپلیتی را مشاهده نمود. گرانیتوئید های پورفیروئید مجموعه پلوتونیک الوند که قسمت اصلی این توده را می سازند، جزء سری کالک آلکالن با پتاسیم بالا می باشند و از نظر درجه اشباع از آلومین، در محدوده پرآلومین قرار می گیرند و از نوع s و i می باشند. براساس نمودارهای عنکبوتی، تهی شدگی از عناصر hfse و غنی شدگی از عناصر lile مشاهده می شود که این ویژگی سنگ های مناطق فرورانش می باشد. ویژگی های ژئوشیمیائی و پتروگرافی مجموعه پلوتونیک الوند شباهت زیادی به مجموعه های پلوتونیک قوس های ماگمائی به ویژه قوس های حاشیه قاره ها دارد و احتمالاً ماگماتیسم قوسی همراه با آناتکسی شدید در افق های میانی یک قوس قاره ای منجر به تشکیل این نوع گرانیتوئیدها شده باشد. از نظر محیط تکتونیکی سنگ های توده گرانیتوئیدی الوند از نوع گرانیتوئیدهای کوهزائی می باشند.توده گرانیتوئیدی سامن در جنوب غربی شهرستان ملایر و در حد فاصل توده های الوند و بروجرد واقع شده است. این توده دارای ترکیب متنوعی است، که شامل گرانودیوریت-تونالیت، مونزوگرانیت، سینوگرانیت، گرانیت آلکالن و توده های کوچک دیوریت و گابرو می باشد. حجم اصلی این توده را سنگ های گرانودیوریتی- تونالیتی تشکیل می دهند که در این سنگ ها شواهد تغییر شکل و دگرسانی و برگوارگی کانی هایی مانند بیوتیت و هورنبلند به فراوانی دیده می شود. در مرکز این مجموعه، توده نفوذی با ترکیب عمومی گرانودیوریت معروف به گرانودیوریت سامن قرار دارد که با توده های کوچک مافیک و سنگ های گرانیتی همراه است. سنگ های مافیک-حدواسط در دو گروه جدا از هم قرار می گیرند: یک گروه توده های کوچک گابرویی می باشند که در میان سنگ های پلیتی دگرگونه نفوذ کرده اند و گروه دیگر دایک های دیوریتی هستند که با روند شمال غربی- جنوب شرقی توده های نفودی را قطع کرده اند. سنگ های مونزوگرانیتی براساس نشانه های صحرایی احتمالا" بعد از توده تونالیتی- گرانودیوریتی تشکیل و جایگزین شده اند و با ویژگی کالک آلکالن و پرآلومینه، ازنوع s بوده و از ذوب بخشی سنگ های شیلی حاصل شده اند. مطالعات کانی شناسی و ژِئوشیمیائی نشان می دهد که سنگ های فلسیک (گرانودیوریت) توده سامن از نوع s و i هستند و از نظر درجه ی اشباع متاآلومین تا پرآلومین می باشند. براساس نمودار های عنکبوتی سنگ های گرانیتوئیدی این توده از نظر عناصر nd, th و k غنی شدگی و از عناصر ba و nb تهی شدگی نشان می دهند و آنومالی منفی ti و p نشان می دهند. با توجه به نمودار های جایگاه تکتونیکی این سنگ ها از نوع گرانیتوئید های کوهزایی مربوط به قوس قاره ای می باشند و حاصل فرورانش پوسته اقیانوسی نئوتتیس به زیر پوسته قاره ای ایران مرکزی می باشند. در مجموع می توان چنین استنباط کرد که قسمت بیوتیت مونزوگرانیت در مجموعه پلوتونیک سامن که بسیار رخنمون کمی دارد بسیار شبیه به گرانیتوئیدهای پورفیروئید مجموعه پلوتونیک الوند هستند اما هورنبلند-بیوتیت گرانودیوریت های سامن در مجموعه پلوتونیک الوند معادلی ندارند. بنابراین در مجموعه سامن سنگ های نوع s کمتر از مجموعه الوند هستند.