مطالعه اثر کاربرد برگی پلی آمین ها و برخی عناصر غذایی ضروری بر خصوصیات کمی و کیفی ارقام مختلف گندم (triticum aestivum l.) در اهواز

: به منظور بررسی اثر کاربرد برگی پلی آمین پوترسین و برخی عناصر غذایی ضروری روی برخی خصوصیات کیفی و کمی دو رقم گندم در اهواز، آزمایشی به صورت طرح کرت های خرد شده بر پایه بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در سال زراعی 1390-1389، در مزرعه تحقیقاتی گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشکده ی کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز انجام گرفت. فاکتور اول دو رقم گندم شامل چمران و استار و فاکتور دوم تغذیه گیاهی در 7 سطح، شامل کاربرد برگی عناصر شامل پلی آمین پوترسین، بر و مولیبدن در مراحل بوتینگ و بوتینگ + پنجه زنی، فسفر و پتاسیم در مراحل بوتینگ و بوتینگ + پنجه زنی (از منبع باسفولیراکتیو)، عناصر میکرو (کلات شده با اسید آمینه گلایسین) در مرحله پنجه زنی (از منبع بیومین)، عناصر میکرو (بر، آهن، مولیبدن) در مرحله پنجه زنی (از منبع فلاورپاور) و شاهد (مدیریت متداول مصرف عناصر غذایی) بود. نتایج نشان داد که کاربرد برگی پلی آمین سبب افزایش عملکرد دانه به میزان 86/88 درصد در رقم چمران و07/91 درصد در رقم استار و افزایش در اجزای عملکرد، میزان نشاسته و پروتئین نسبت به تیمار شاهد گردید. بیشترین عملکرد دانه در کاربرد برگی پلی آمین در تیمار بوتینگ + پنجه زنی به ترتیب در رقم چمران و استار 89/11 و 52/11 تن در هکتار و کم ترین عملکرد در تیمار شاهد به ترتیب در رقم چمران و استار به مقدار 29/6 و 03/6 تن در هکتار مشاهده شد. طول دوره پر شدن موثر دانه در کاربرد برگی پلی آمین (بوتینگ + پنجه زنی) به ترتیب در ارقام چمران و استار به میزان 76 /45 و 88/53 در مقایسه با تیمارهای دیگر افزایش یافت. در تیمار شاهد، طول دوره پر شدن موثر دانه کمتر از تیمارهای کاربرد برگی بود (به ترتیب در رقم چمران واستار06/30 و 69/27 روز). کاربرد برگی عناصر طول دوره پر شدن موثر دانه و سرعت پر شدن را افزایش داد. سرعت پر شدن دانه در شرایط شاهد و در رقم چمران 27/91 میلی گرم در روز در سه سنبله اصلی بود در حالی که کاربرد برگی پلی آمین (بوتینگ + پنجه زنی) سبب افزایش آن شد (09/145 میلی گرم در روز). کاربرد برگی پلی آمین (بوتینگ + پنجه زنی) به ترتیب در رقم چمران و استار به طور معنی داری سبب افزایش محتوای پروتئین (80/17 و 03/17 درصد)، نشاسته (78/432 و 1/324 میلی گرم بر گرم)، شاخص سطح برگ (56/4 و 30/5)، کارایی استفاده از تشعشع (به ترتیب74/1 گرم در مگاژول و 79/1 گرم در مگاژول)، دوام سطح برگ (52/32 روز و 63/37 روز)، فتوسنتز (23 و 67/21 میکرو مول بر متر مربع بر ثانیه)، وزن هزار دانه (80/45 و 62/46 گرم) و هدایت روزنه ای (34/0 و 29/0 سانتی متر بر ثانیه) در مقایسه با تیمارهای دیگر شد. بیشترین تعداد سنبلچه نابارور در شاهد رقم استار (21/3) و کم ترین آن در رقم چمران و تیمار پلی آمین (بوتینگ + پنجه زنی) (11/2) مشاهده شد. در تمامی تیمارهای محلول پاشی عناصر، عملکرد دانه با صفاتی هم چون تعداد دانه در سنبلچه، سنبلچه در سنبله، شاخص برداشت، وزن هزار دانه و تعداد سنبله در متر مربع همبستگی مثبت و معنی دار (01/0p?) داشت. سرعت تنفس در شرایط شاهد در هر دو رقم بیشتر از تیمارهای محلول پاشی بود. بیشترین سرعت رشد گیاه در رقم استار و تیمار پلی آمین (بوتینگ + پنجه زنی) مشاهده شد (05/32 گرم در متر مربع در روز). با توجه به اینکه گرمای زود رس بهاره در اهواز یکی از عوامل محدود کننده عملکرد گندم می باشد لذا به نظر می رسد کاربرد برگی عناصر از طریق کاهش تنفس و دمای برگ، افزایش هدایت روزنه ای، فتوسنتز و طول عمر برگ توانسته طول دوره پر شدن موثر دانه را افزایش داده و در نهایت سبب بهبود عملکرد دانه گردد.