عوامل موثر در تولید نهالهای گلدانی نهالستانهای جنگلی استان لرستان

در این پژوهش به منظور تعیین عوامل موثر بر رشد نهالهای جنگلی در استان لرسَتان دویست و پنجاه گلدان پلاستیکی با خاک خزانه دو نهالستان زاغه و شوراب (در مجموع 500 گلدان) و بذر گونه های داغداغان، سرو نقره ای، سرو خمره ای، کاج بروسیا و بنه که در عمق cm1 کاشت شده بودند، پس از پرشدن گلدانها و رساندن رطوبت خاک به ظرفیت مزرعه، بسته به تغییر شکل خاک سطحی بافت خاک مشخص گردید.گلدان ها تیمارهایی از قبیل وجین، آبیاری و ...را دریافت کردند. در پایان سال اول برخی از گلدانها به علل مختلف تخریب شده و یا فاقد علائم جوانه زنی بودند که از مطالعه کنار گذاشته شدند.در زمستان سال دوم 150 گلدان جدید از پنج گونه قبلی اضافه شدند. در پایان مردادماه سال دوم (1391) مشخصه های رویشی نهال های تولید شده بر اساس قطر ساقه در محل یقه، زاویه جدا شدن اولین شاخه از ساقه اصلی نهال، ارتفاع کل نهال، ارتفاع تنه، قطر تاج و رنگ تاج (شادابی)برداشت شدند. هر چند تفاوت مدیریت، اختصاص بودجه و عوامل محیطی خارج از کنترل، در هر یک از دو نهالستان مورد این مطالعه حاکم بودند، ولی یکسان بودن تیمارهای اعمال شده در دو نهالستان، مقایسه نتایج آن دو را اجتناب ناپذیر می کرد، لذا از میان دو گزینه مقایسه متغیرها به تفکیک نهالستان و در نظر گیری نهالستان به عنوان یکی از تیمارهای اعمال شده با قدرت تاثیر گذاری بالا، مورد دوم انتخاب شد. با توجه به مشاهدات به دست آمده از آزمون های مزرعه و آزمایشگاهی، به تفکیک نهالستان، میزان همگرایی تغییرات تمام عوامل تاثیرگذار احتمالی که در این آزمایش به روش تجزیه به مولفه اصلی(pca) مورد ارزیابی قرار گرفتند. متغیرهایی که کمترین میزان تغییرات را در دامنه گلدان های کشت شده داشتند، به عنوان متغیرهای با تاثیر خارج از کنترل مدیر نهالستان در نظر گرفته و از تحلیل واریانس حذف شدند. متغیرهای با بیشترین فاصله از نقطه مرکز مختصات مولفه ها، پس از اطمینان از نرمال بودن پراکنش شان و همگن بودن واریانسشان، بر مبنای بزرگی میانگین واریانسشان، به متغیر های با بیشترین و یا درجات کمتر تاثیر گذاری درجه بندی شدند. سپس با درنظر گرفتن متغیرهای با بیشترین واریانس به عنوان پلات اصلی و به ترتیب متغیرهای دیگر به عنوان پلات فرعی، تحلیل واریانس در قالب یک طرح آشیانه ای برای هر گونه درختی انجام شد تا تاثیرگذارترین متغیرها برای تولید نهال با استفاده از آزمون مقایسه میانگین های tukey انجام شود. هرچند هریک از گونه های درختان مورد مطالعه واکنش متفاوتی نسبت به تیمارهای اعمال شده نشان دادند، ولی تقریبا در تمام موارد نتایج نشان داد که (مدیریت) نهالستان در تعیین کیفیت نهالها موثر بوده است. دربین خصوصیات نهالهایی که اندازه گیری شد ارتفاع نهال (و به تبع آن ارتفاع تنه) بیش از دیگر اندازه های نهال از عوامل محیطی اثر پذیرفت. پس از ارتفاع به طور کلی به نظر می رسد اندازه قطر یقه بیش از باقی اندازه های نهال ها از تیماره ای اعمال شده اثر پذیرفتند. واژه های کلیدی:نهالستان، مدیریت، قطر یقه، ارتفاع تنه، اندازه زاویه، اولین شاخه