بررسی تنوع ژنتیکی جمعیت های بومادران (achillea ssp.)ایرانی با استفاده از نشانگرهای مولکولی و ارزیابی مواد موثره آنها

بومادران یکی از گیاهان مهم با خواص دارویی فراوان می باشد. در این پژوهش، تنوع ژنتیکی یازده جمعیت بومادران جمع آوری شده از مناطق مختلف استان گیلان به همراه نه جمعیت دیگر از مناطق مختلف کشور با استفاده از صفات مرفولوژیک، شیمیایی و مولکولی مورد ارزیابی قرار گرفتند. برآورد ضرایب همبستگی بین 24 صفت مرفولوژیک، وجود همبستگی های معنی دار را بین برخی از صفات نشان داد. نتایج تجزیه به عامل ها نشان داد که 4 عامل اصلی و مستقل با مقادیر ویژه بزرگتر از یک در مجموع 35/77 درصد از تنوع کل داده ها را توجیه کردند. براساس نتایج تجزیه خوشه ای 11 جمعیت بومی استان گیلان در 3 گروه مستقل تقسیم بندی شدند. در مطالعات شیمیایی، اجزای تشکیل دهنده اسانس سرشاخه های هوایی 11 جمعیت بومادران رویش یافته در استان گیلان اندازه گیری و سپس با استفاده از دستگاه gc/ms آنالیز گردید. جمعیت لوشان با 48/0% و جمعیت منجیل با 38/1% به ترتیب کمترین و بیشترین بازده اسانس را داشتند. در مجموع 63 ترکیب در اسانس جمعیت ها شناسایی شد که میزان آن ها از 78/75 تا 100 درصد متغیر بود. خصوصیات بارز تمام اسانس ها حضور بالای ترکیبات مونوترپنی اکسیژن دار (24/94-07/59 درصد) بود. براساس نتایج تجزیه خوشه-ای، یازده جمعیت مورد مطالعه در 5 گروه شیموتایپی با ویژگی های منحصربه فرد قرار گرفتند. همچنین همبستگی مثبت و معنی داری بین لینالول و آلفا-ترپینئول (788/0) مشاهده شد. در مطالعات مولکولی با استفاده از نشانگرهای aflp، ترکیب آغازگرهای ecori-msei در مجموع 701 باند چندشکل (45/98%) و ترکیب آغازگرهای psti-msei در مجموع 668 باند چندشکل (56/95%) نشان دادند. نتایج تجزیه خوشه ای، 20 جمعیت بومادران مورد مطالعه را براساس آغازگرهای ecori-msei در 3 گروه عمده و براساس آغازگرهای psti-mseiدر 4 گروه عمده قرار گرفتند. نتایج تجزیه به مختصات اصلی نیز نشان داد که آغازگرهای مورد استفاده توزیع نسبتا مناسب و یکنواختی در ژنوم جمعیت های مربوطه داشته و می توان نتایج حاصل از این آغازگرها را تا حدود زیادی همانند تنوع موجود در کل ژنوم قلمداد نمود. نتایج این پژوهش نشان داد که تنوع مرفولوژیک، شیمیایی و مولکولی زیادی بین جمعیت های بومادران کشور و به-خصوص جمعیت های گیلان وجود دارد و تا حدود زیادی می توان این تنوع ژنتیکی را به تنوع جغرافیایی نمونه ها نسبت داد.