مقایسه مولّفه های ارزش شناسی و انسان شناسی حکمت متعالیه ملاصدرا و اگزیستانسیالیسم الهی

هدف این پژوهش مقایسه مولّفه های ارزش شناسی و انسان شناسی حکمت متعالیه ملاصدرا با اگزیستانسیالیسم الهی (کی یرکگارد ، یاسپرس و مارسل ) می باشد. حوزه معرفتی فلسفه تعلیم و تربیت فارغ از تعاریف بسیار گوناگونی که درباره آن وجود دارد، از دو منظر کلّی قابل بررسی است. از منظر اوّل، این حوزه معرفتی به مثابه قلمروی در طرح دیدگاه ها و نظریات فلسفی درباره ارزش و انسان محسوب می شود که سابقه ای به اندازه تاریخ تفکّرات بشری دارد. و منظر دوّم، می توان با مقایسه مولّفه-های ارزش شناسی و انسان شناسی حکت متعالیه ملاصدرا و اگزیستانسیالیسم الهی به وفاق ها، شباهت ها، تأثیر گذاری و تأثیر پذیری از یکدیگر پی برد. این پژوهش روش اسنادی_ تحلیلی می باشد. برای جمع آوری داده ها از روش سند کاوی استفاده شده است. برای این منظور به کتاب ها، مدارک، اسناد، پایگاه ها و مقالات و پژوهش هایی که به دیدگاه ملاصدرا و اگزیستانسیالیسم الهی پرداخته اند، مراجعه شده است. در تحلیل داده ها از روش توصیفی_ تحلیلی استفاده شده است. ملاصدرا درباره ارزش ها می گوید: ارزش ها با زوج محمول های حسن و قبیح، خیر و شر، مصلحت و مفسده، حق و باطل و طیب و خبیث و مانند این ها شناخته می شوند. منشأ ارزش ها در کمالات وجودی فرد، سیر تکاملی نفس و کمالات اولی می باشد. آزادی و حرّیت، عشق و تزکیه نفس. این ارزش ها خاصّ انسان و زمینه قرب الهی هستند. اگزیستانسیالیست های الهی معتقدند ارزش ها را انسان با انتخاب هایش خلق و آفرینش می کند. و هیچ ارزش ثابتی در دنیا وجود ندارد. ارزش هایی مانند ایمان به خداوند، ارتباط، آزادی، اختیار، تفرّد، مسئوولیت، کرامت و عشق در بین آن ها دارای اهمیّت می باشد. درباره انسان ملاصدرا می گوید: مقام انسان فراتر از مقام سایر موجودات، حتّی ملائکه است (اشرف مخلوقات بودن). هر چند صدرا معتقد به وحدت نفس و جسم است . جسم را مرتبه نازله نفس می داند ولی در نهایت به ثنویّت اعلی و ادنی درباره نفس می رسد. صدرا هویّت انسان را پسینی نه پیشینی می داند و معتقد است انسان خود باید سرنوشت خویش را بسازد. اگزیستانسیالیست های الهی معتقدند، تنها انسان است که از وجود برخوردار می باشد و باید تلاش کند که هستی دار گردد. انسان نباید خود را در این دنیا به امور بی فایده مشغول سازد. انسان باید از مرحله داشتن به بودن برسد. و در این راه ارتباط با دیگران در جهت هستی دار شدن از اهمیّت بیشتر برخوردار است. آنها معتقدند انسان ها در این جهان با وضعیت هایی روبه رو هستند و گریزی از آنها نیست، زلزله، سیل، مرگ، و... در مورد مرگ اعتقاد دارند که با مرگ افق تازه ای به روی انسان گشوده می شود و انسان فنا ناپذیر است.