بررسی الکوی شبکه جریان دانش میان مخترعان بر اساس تحلیل شبکه استنادی شکل گرفته میان پروانه های ثبت اختراع

هدف از پژوهش حاضر تحلیل ساختار جریان دانش میان شبکه مخترعان حوزه برق و الکترونیک و نیز سنجش و شناسایی چگونگی الگوی جریان دانش، تعاملات میان مخترعان و اهمیت و تأثیر پروانه های ثبت اختراع در توسعه فناوری است. روش پژوهش حاضر تحلیل شبکه اجتماعی و تحلیل استنادی است. جامعه پژوهش حاضر کلیه پروانه های ثبت اختراعی است که در بازه زمانی 1987-2006 در حوزه موضوعی برق و الکترونیک در پایگاه اداره ثبت اختراع آمریکا دخیره شده اند، است. نتایج حاصل از تحلیل شبکه اجتماعی جریان دانش میان مخترعان بر اساس ارتباطات کشورها نشان داد که تفاوت بالایی میان جایگاه کشورها بر اساس نمره مرکزیت وجود دارد و نحوه دسترسی کشورها به دانش موجود در شبکه هم بر همین اساس متفاوت است. نتایج پژوهش نشان داد که دانش برای کشورهای با نمره مرکزیت بالا بدون واسطه قابل دسترسی است، ضمن اینکه این کشورها از قدرت کنترل جریان دانش نیز برخوردار هستند. همچنین نتایج نشان داد که به واسطه عدم حضور فعال اغلب کشورهای حاضر در شبکه، انسجام شبکه ضعیف و ارتباطات پایینی بین اعضاء شبکه حاکم است. در خصوص ارتباطات بین موضوعی، نتایج نشان داد که پروانه های ثبت اختراع این حوزه بیشترین ارتباط را با موضوعات هم گروه خود داشته و بعد از آن با حوزه های "پزشکی"، "شیمی" و " رایانه" دارند. نتایج در خصوص مقایسه الگوی شبکه جریان دانش با انواع شبکه ها نشان داد که ارتباطات میان کشورهای دارای نمره مرکزیت بالا از الگوی شبکه ستاره ای تبعیت می کند، الگوی کشورهای در حال توسعه الگوی ستاره ای و خطی است و کشورهای ایزوله شده الگوی شبکه خطی مستقیم را دارا هستند. نتایج بررسی الگوی جریان دانش در میان کشورهای حاضر نشان داد که سه گروه کشورها با مرکزیت بالا، متوسط و ایزوله شده در چگونگی جریان دانش دخیل هستند. بیشترین انتقال و کنترل جریان دانش در اختیار کشورهای با مرکزیت بالا است. کمترین سهم جریان دانش مربوط به کشورهای ایزوله شده است. نتایج بررسی وقفه زمانی نشان داد که بین وقفه زمانی و جریان دانش رابطه معنی دار وجود داشته و با بالا رفتن وقفه زمانی، جریان دانش ضعیف تر می شود. نتایج پژوهش نشان داد که 50 درصد از جریان دانش میان پروانه های ثبت اختراع زمانی اتفاق می افتد که حداکثر 5 سال از تاریخ کسب اعتبار پروانه های ثبت اختراع مورد استناد واقع شده در پایگاه مذکور سپری شده باشد. نتایج بررسی اهمیت پروانه های ثبت اختراع در فرایند جریان دانش و تأثیر گذشته و آینده پروانه های ثبت اختراع در توسعه فناوری نشان داد که حداقل 10 سال از زمان انتشار این منابع بایستی سپری شده باشد تا تأثیر واقعی آنها در فناوری مشخص شود. میانگین نمره کلیت برای تعیین میزان تأثیر و کاربرد پروانه های ثبت اختراع در حوزه های موضوعی نشان داد که علاوه بر تأثیر پروانه های ثبت اختراع در حوزه خود، گرایش زیادی به برقراری ارتباط با سایر حوزه های موضوعی دیگر است. نتایج پژوهش نشان داد که بین سنجه های نگاه به آینده و گذشته رابطه معنی دار وجود دارد و این نشان از وابستگی تأثیر آینده یک پروانه ثبت اختراع به گذشته استنادی آن دارد.