جایگاه حقوق شخصیت در حقوق ایران

به حقوق خصوصی که به طور مستقیم برای حفظ کرامت ذاتی انسان وضع شده اند، حقوق شخصیت گفته می شود. رعایت حقوق شخصیت باعث اعتلای شخصیت انسانی می شود. اهمیت والای حقوق شخصیت مبنی بر حفظ شأن انسان باعث شده که کیفیت و میزان حمایت از این حقوق در نظام حقوقی ایران مورد بررسی قرار گیرد. هدف اصلی پژوهش حاضر این است که با بررسی نظام حقوقی کشور به این سوال پاسخ داده شود که یا از حقوق شخصیت با آن درجه اهمیت حمایت لازم به عمل آمده است. قبل از بررسی این امر باتوجه به ناشناخته بودن مفهوم حقوق شخصیت در نظام حقوقی کشورمان این نوع حقوق از جنبه های مختلف مورد شناسایی قرار گرفته است. نتایج پژوهش نشان می دهد حقوق مربوط به شخصیت اصولاً به ارث نمی رسند، قابل انتقال و اسقاط و توقیف نمی باشد و هم چنین نسبی، آمره، و غیر قابل توقیف می باشد؛ لذا با این ویژگی های خاص از حقوق مشابه متمایز می شود. به علت ماهیت حقوق شخصیت مبنی بر حفظ کرامت ذاتی و ویژگی نسبی و به تبع آن متأثر بودن از گذشت زمان و تغییرات اجتماعی، سیاسی و اقتصادی؛ نمی توان فهرست دقیق از حقوق شخصیت ارائه داد؛ اما می توان برحسب معیارهایی مانند موضوع، آثار و متعلق حق؛ دسته بندی و مورد مطالعه قرار داد که با وجود پذیرش حقوق شخصیت در تمام نظام های حقوقی دنیا، شیوه های متفاوتی برای حمایت از این حقوق وجود دارد. برخی از کشورها مانند آلمان با پذیرفتن حقی به نام حق بر شخصیت، حمایت بیشتری از این حقوق صورت داده اند؛ اما برخی مانند انگلستان فقط برخی از مصادیق حقوق شخصیت را مورد حمایت قرار داده اند. با وجود این که در قانون اساسی کشورمان حفظ کرامت ذاتی افراد ملت به عنوان یکی از پایه های اصلی نظام جمهوری اسلامی ایران معرفی شده، اما در هیچ کدام از قوانین و مقررات مختلف، حقوقی به نام حقوق شخصیت شناسایی نشده است. با این وجود از برخی از مصادیق حقوق شخصیت، مانند حق بر حریم خصوصی و حقوق معنوی مولف، حمایت هایی به صورت پیش بینی مقررات کیفری و مدنی صورت گرفته است.