بررسی رابطه بین ریسک گریزی و ناکارایی (مطالعه موردی: کشاورزان شهرستان مرودشت)

افزایش جمعیت جهان و نیاز روزافزون به غذا از مهمترین مشکلات عصر کنونی است. بخش کشاورزی به عنوان تأمین کننده ی اصلی نیازهای غذایی، همواره در جستجوی راه هایی برای برطرف کردن این مشکل بوده است. از سوی دیگر، شواهد بسیار حکایت از وجود ریسک یا مخاطره در کشاورزی دارند. با توجه به اینکه ایران جزو 10 کشور ریسک پذیر در بخش کشاورزی است. یکی از مناسب ترین گزینه ها برای دستیابی به افزایش تولید، ارتقای سطح کارآیی است که بدین منظور بایستی عوامل بازدارنده شناسایی و با طراحی و اجرای سیاست های بهینه رفع شوند .به همین منظور، در این تحقیق عوامل ناکارا در تولید گندم و برنج و رابطه آن با ضریب ریسک گریزی برای 250 کشاورز شهرستان مرودشت با استفاده از مدل مرز تولید تصادفی در سال زراعی 91- 1390 بررسی شده است. نتایج نشان می دهد که : اولاً بخش عمده ای از گندم کاران(65 درصد) و برنج کاران(68 درصد) ریسک گریز می باشند. به این ترتیب، گرایش های توأم با مخاطره در میان اکثر بهره برداران دیده می شود. ثانیاً متوسط کارایی فنی گندمکاران و برنجکاران به ترتیب 7/72 و 6/71 درصد می-باشد. ثالثاً درمورد اجزای ناکارایی در تولید گندم، تجربه، تحصیلات، مالکیت و سطح زیرکشت با کارایی رابطه مثبت دارند در حالیکه سن، ریسک گریزی و شغل جانبی با کارایی ارتباط منفی دارند. رابعاً درمورد اجزای ناکارایی در تولید برنج، تجربه، تحصیلات و مالکیت با کارایی رایطه مثبت دارند، در حالیکه سن، ریسک گریزی، سطح زیرکشت و شغل جانبی با کارایی ارتباط منفی دارند. بنابراین پیشنهاد می شود که اولاً با توجه به اینکه تجربه کشاورز بر کارایی فنی اثر مثبت داشته است، لذا باید آموزش های لازم برای انتقال تجربیات آنها به کشاورزان کم تجربه از طریق کلاس های ترویجی فراهم شود. ثانیاً با توجه رابطه مثبت سطح تحصیلات روی کارایی فنی کشاورزان لذا باید طوری برنامه ریزی کرد که فارغ التحصیلان بخش کشاورزی در مسیر تولید قرار گیرند که می تواند به صورت واگذاری زمین های کشاورزی در قالب شرکت های تعاونی تولید یا حداقل بخش نظارت بر امر تولید توسط کارشناسان بخش صورت گیرد و از جمله نمونه های موفق این طرح می توان به طرح ناظرین گندم توسط نظام مهندسی کشاورزی اشاره کرد. ثالثاً بین واحدهای زراعی دارای کارایی فنی بالا و واحدهای دارای کارایی فنی پایین اختلاف زیادی وجود دارد، می توان از طریق گسترش و ترویج روش اعمال شده در واحدهای دارای کارایی پایین و گسترش دانش مدیریتی بین مدیران واحدهای زراعی، این شکاف را کم کرد.