نقش عوامل محیطی ـ اکولوژیک در پایداری کالبدی سکونتگاه های کوهستانی (نمونه موردی مجموعه سکونتگاه های سنگان)

سکونتگاه های روستایی بعنوان یکی از کانون های زیست بشری از قدیم الایام قابل توجه و بررسی است. زندگی در روستا و نوع نگرش روستائیان به محیط طبیعی، امکانات و دانش آنها برای ساخت، تولید و شیوه های بهره وری باعث می شود تا کالبد و محیط با رعایت ساد گی و برقراری رابطه ای منطقی و مکمل بین آن ها، با حداکثر کارائی ممکن شکل گیرد. به منظور کشف پیچیدگی ها در کالبد روستایی، بررسی بافت کالبدی و اثرات مثبت و منفی انسان بر طبیعت و بافت ضروری است. در این پژوهش به منظور درک پیچیدگی در مجموعه سکونتگاهی کوهستانی سنگان به بررسی و تحلیل بافت این مجموعه روستا پرداخته شده است. مجموعه سکونتگاهی روستای سنگان برآیندی از عناصر طبیعی و انسان ساخت، به گونه ای زمینه سازگاری فردی و اجتماعی را با جامعه فراهم می آورد. در سنگان بین ساکنین و فضاهای جغرافیایی نوعی روابط اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی وجود دارد، که این روابط موجب پیدایش وحدت و یکپارچگی مجموعه سنگان شده، و آن را از روستاهای دیگر متمایز ساخته است. به منظور دستیابی به اهداف پژوهش در مجموعه سکونتگاهی سنگان مواردی چون: شناخت همه جانبه و تغییرات کالبدی مجموعه سکونتگاهی سنگان در طی دوران مختلف، مکان یابی بهینه و طراحی فضایی ایده ال و پیوند سکونتگاه با مکان در مجموعه سکونتگاهی سنگان و ارائه طرح های ساماندهی عناصر فضایی سکونتگاه ها و تاثیر آن در آسایش و پایداری مجموعه روستایی پرداخته شده است. به همین منظور در این پژوهش با بهره گیری از روش توصیفی تحلیلی به شیوه کاربردی به منظور پاسخ گویی به سوالات تحقیق و از شیوه تحلیل آماری برای مستندات آماری و پژوهش های میدانی استفاده شده است. بافت کالبدی روستاها علاوه بر دخالت مستقیم افراد جامعه از عوامل محیطی نیز تاثیر می پذیرند. شدت تأثیرگذاری این عوامل گاه بواسطه توانایی های انسانی کاهش می یابد ولی همواره تاثیرات خود را بر شکل بندی کالبد و سازمان فضایی روستا حفظ می کند. بنابراین خصوصیات کالبدی روستاها تحت تأثیر دو گروه کلی عوامل مرتبط با محیط یا طبیعت و انسان شکل می گیرد. بافت های روستایی حاوی اطلاعات مفیدی برای ارزیابی میزان تأثیرپذیری فرایند شکل گیری و توسعه طبیعی کالبد روستاها از عوامل مختلف محیطی ـ اقلیمی، اقتصادی و اجتماعی ـ فرهنگی هستند. پیش بینی و برنامه ریزی، ساماندهی، هماهنگی و کنترل و به طور کلی فرایند بکارگیری موثر و کارآمد منابع مادی و انسانی در فرایند پایدار مجموعه روستایی سنگان را به نحوی تقویت می کند، تا به سطح متعارف جامعه زمینه و محیط مناسبی برای زندگی راحت و کارآمد روستاییان، به تناسب ویژگی های اجتماعی و اقتصادی در منظور جلوگیری از مهاجرت ها و بهبود اسکان را فراهم می آورد.