بررسی سوگ سروده های امام حسین (ع) در دیوان سید حیدر حلی؛دیدگاه و زبان شعری

این پژوهش با هدف ترویج فرهنگ عاشورا، به بررسی دیدگاه ها و زبان شعریِ شاعرِ عراقی در نیمه های قرن 19 میلادی، سید حیدر بن سلیمان حلی(1304هـ) در 22 سوگ سروده ی حسینی وی، بدین ترتیب پرداخته است؛ این پژوهش از یک پیشگفتار و دو بخش تشکیل شده؛ پیشگفتار شامل مفاهیم کلی پیرامون ادبیات، مرثیه و مرثیه های حسینی است. بخش اول، در سه فصل، به بررسی محیط، زندگی و دیدگاه های شاعر پرداخته و بخش دوم، با چهار فصل، به زبان شعری وی، أعم از واژگان، جملات، تصاویر و موسیقی، در قصاید، اختصاص یافته و با تحلیل و توصیف 1032 بیت، نتایج زیر را، از دیدگاه و زبان شعری شاعر، بدست داده است؛ أ. شاعر با ترسیم شهدا، اسرا و بازماندگان کربلا، زندگی واقعی را، زندگی، در زیر پرچم هیهات منا الذله تعریف کرده و مرگ با عزت را بهْ از زندگی با ذلت می داند. ب. واژگانِ برگرفته از میراث غنی ادب عربی و شریعت اسلام، در سه موج معنایی حماسی، حزن انگیز، و محیطی با ابزار ترادف، تشخیص و نماد سازی، حوزه ی معنایی سوگ سروده ها را شکل داده است. ج. جملات شعری، در دو قالب خبر و انشاء، با جابجایی اجزای خود، لباس مجاز بر تن کرده و معناهایی همچون تشویق، تهدید، مدح، عتاب و... را، به خواننده منتقل کرده است. د. ساختمان تصویر فنی بر مجاز استوار است. استعاره و کنایه، با اهداف مدح و تحسین، هجو و تقبیح و شرح و توضیح، بیشترین نقش را، در گفتمان تصویری شاعر دارا هستند. هـ. بحر طویل و کامل در کنار الف و هاء وصل، ریتم سوگ سروده ها را سنگین کرده است. و تکرار، در قالب تکرار اصوات، جناس و ردالعجز الی الصدر، به همراه تضاد معنایی، لذت موسیقی داخلی را برخواننده چشانده است. این پژوهش فتح بابی در دیوان هشت هزار بیتی شاعر بود. باشد که محققان حوزه ی ادبیات عربی، در کشورمان، به تحقیق در زمینه هایی مانند تصویر فنی، موسیقی و اغراض شعری در این دیوانِ فراموش شده، بپردازند.