ارزیابی مقایسه ای اثرات هوشبری و پاسخ های فیزیولوژیک اسانس گل میخک (eugina caryophillata)? اسانس آویشن شیرازی(zataria multiflora bioss) وتریکائین متان سولفانات (ms222) در ماهی قزل آلای رنگین کمان

بیهوشی به عنوان یک ابزار مدیریتی کارآمد در آبزی پروری مطرح می باشد از این رو همواره دستیابی به یک داروی بیهوش کننده مناسب جهت بیهوشی سریع با بازگشت طولانی مدت و ایمن از جمله دغدغه محققیق علوم شیلاتی بوده است. در پژوهش حاضر به منظور تعیین موثرترین غلضت بیهوش ابتدا ماهیان قزل آلای رنگین کمان با میانگین وزنی 5±70 گرم در معرض غلضت های 50 ، 100، 150، 200 ، 250 و300 میلی گرم در لیتر اسانس های گل میخک و آویشن شیرازی و غلظت های 50 ، 100، 150، 200 میلی گرم در لیتر ms222 قرار گرفته، سپس با ثبت زمان رسیدن ماهیان به مراحل 3 و 4 بیهوشی و نیز زمان برگشت ماهیان به مراحل 3 و 4 احیا، بهترین غلضت و زمان بیهوشی ماهیان با هر کدام از مواد بیهوش کننده تعیین و مورد مقایسه قرارگرفت. در مرحله بعد به منظور تعیین lc50 و اثر کشندگی مواد مذکور، ماهیان قزل آلای رنگین کمان به مدت 10 دقیقه در معرض غلضت های ذکر شده از مواد بیهوش کننده قرار گرفته و سپس به آب جاری فاقد مواد بیهوش کننده برگشت داده شدند و با مرده تلقی کردن ماهیان کاملاً بی حرکت تا 2 ساعت، درصد تلفات و در نهایت lc50 مواد بیهوش کننده مذکور تعیین و مورد مقایسه قرار گرفت. در مرحله بعد به منظور بررسی اثر غلضت مناسب مواد بیهوش کننده بر فاکتورهای خون شناسی, ماهیان با بهترین غلضت بدست آمده در مرحله قبل بیهوش شدند. خونگیری در زمان های صفر،1 ,6 و24 ساعت و از طریق ورید ساقه دمی صورت گرفته و تعداد کل گلوبول های قرمز، میزان هموگلوبین، درصد هماتوکریت، تعداد کل گلبول های سفید و درصد لکوسیت های مختلف با روش های استاندارد اندازه گیری و اثرات مواد بیهوش کننده مذکور بر پارامترهای خون شناسی بررسی شد. در مرحله بعد به منظور مشاهده پاسخ های فیزیولوژیک ماهی تحت استرس، ماهیان قزل آلای رنگین کمان ابتدا به مدت 15 دقیقه در دو تیمار جداگانه مواد بیهوش کننده (50 میلی گرم در لیتر) و مخلوط مواد بیهوش کننده (50 میلی گرم در لیتر) و نمک به میزان 5 گرم در لیتر قرار گرفته و سپس به مدت 15 دقیقه در معرض استرس کاهش آب قرار گرفتند. در هر کدام از تیمارهای ذکر شده در دقایق 30 در حال تیمار و نیز 1، 6 و 24 ساعت پس از رفع استرس، از ماهی ها نمونه خون اخذ شده و با جداسازی پلاسما میزان کورتیزول، کلر، میزان گلوکز، پروتئین کل، آمونیاک، آلبومین، کلسیم، ایمنوگلوبولین و لاکتات دهیدروژناز پلاسما با روش های استاندارد جهت ارزیابی پاسخ های فیزیولوژیک ماهی تحت استرس اندازه گیری شد. نتایج نشان داد هرچه غلظت ماده بیهوش کننده کمتر شود، ایجاد بیهوشی از آن آهسته تر و بازگشت از بیهوشی زودتر اتفاق می افتد. بهترین غلضت بیهوشی برای هر سه ماده بیهوش کننده 100 میلی گرم در لیتر بدست آمد . میزان lc50 برای اسانس گل میخک، اسانس آویشن شیرازی و ms222به ترتیب 81/164 ? 97/155 و 6/131 گرم در لیتر 316/1 میلی گرم در لیتر بدست آمد. در بررسی پارامترهای خون شناسی برای هر سه ماده بیهوش کننده، تعداد کل گلبول های سفید و درصد هتروفیل به طور معنی داری تا یک ساعت بعد از بیهوشی افزایش داشتند و 24 ساعت بعد از بیهوشی به میزان طبیعی خود رسیدند (05/0p<). درصد لنفوسیت ها در موقع استفاده از اسانس آویشن شیرازی در یک ساعت بعد از بیهوشی افزایش و 24 ساعت بعد از بیهوشی به میزان طبیعی خود برگشت. هیچ تغییر معنی داری در سایر فاکتورها دیده نشد (05/0p<). نتایج این تحقیق نشان می دهد که سه ماده بیهوش کننده اسانس گل میخک، اسانس آویشن شیرازی و ms222 اثرات قابل توجهی بر پارامترهای خونی ندارند. نتایج پاسخ های فیزیولوژیکی ماهیان تحت استرس به این صورت بود که میزان کورتیزول، گلوکز و پروتئین کل در هر سه ماده بیهوش کننده و هر دو تیمار ماده بیهوش کننده با و بدون نمک و همچنین گروه شاهد افزایش معنی داری در دقیقه 30 (دقیقه 15 اعمال استرس) داشت و در بالاترین میزان خود بودند و یک ساعت بعد از اعمال استرس تا 24 ساعت روند کاهشی در میزان آنها دیده شد (05/0p<). میزان آمونیاک در بیهوش کننده های اسانس آویشن شیرازی، ms222 و گروه شاهد بعد از اعمال استرس به صورت معنی داری افزایش داشت در حالی که در اسانس گل میخک تغییر معنی داری نداشت. میزان کورتیزول، گلوکز، آمونیاک و پروتئین کل در گروه شاهد به صوت معنی داری در دقیقه 30 (دقیقه 15 اعمال استرس) نسبت به سایر تیمارها بالاتر بود (05/0p<).همچنین استفاده از 5 گرم در لیتر نمک به همراه مواد بیهوش نسبت به تیمار فقط ماده بیهوش کننده اختلاف معنی داری درمیزان فاکتورهای بیوشیمیایی نشان نداد (05/0p<).