اعطای مهلت اضافی توسط فروشنده یا خریدار به طرف مقابل در جهت اجرای تعهد در کنوانسیون بیع بین المللی کالا (مصوب 1980 وین) و حقوق ایران

در کنوانسیون بیع بین المللی کالا با پیش بینی راهکار اعطای مهلت اضافی به متعهد جهت اجرای تعهد، سعی شده که اصل سرعت در دنیای تجارت حفظ شود و متعهدٌله بدون نیاز به مراجعه به مراجع قضایی از قید قراردادی، که با عدم اجرای تعهدات مذکور در آن، موجب ورود زیان به وی می گردد، رها شود. در حقوق ایران نبودن نص قانونی در این خصوص موجب بروز مشکلات عدیده ای گردیده، از جمله روند طولانی رسیدن به حق فسخ قرارداد با درخواست اجرای تعهد که منجر به افزایش حجم پرونده های مطروحه در این زمینه در محاکم نیز گردیده، و یا زوال حق فسخ متعهدٌله به واسطه فوریت اعمال آن در مواردی که وی خواهان اجرای قرارداد است، اما به واسطه تعلل در فسخ، علی رغم خواسته ی متعهدٌله حق فسخ زائل می شود در حالی که با استفاده از راهکار اعطای مهلت به فرض زوال حق فسخ، متعهدٌله میتواند، در صورت عدم اجرای تعهد ظرف مهلت از حق فسخ برخوردار باشد. در تحقیق راجع به این موضوع شایسته است ابتدا به تعریف مسأله و طرح سوالهای اصلی تحقیق، فرضیات تحقیق و روش تحقیق بپردازیم: الف- تعریف مسأله طرفین عقد بیع موظفند تعهدات خود را در مهلت مقرر در قرارداد اجرا کنند، در صورت عدم اجرای تعهد از سوی یکی از آنها در مهلت مزبور، ممکن است طرف دیگر تمایل به اجرای تعهد داشته باشد، از این رو می تواند با دادن مهلت اضافی به متعهدٌله اجرای تعهد را در مهلت اعطایی از وی بخواهد. سئوالاتی در این زمینه مطرح می شود که اهم آنها به شرح ذیل است: 1- اگر متعهدٌعلیه، تعهد را در مهلت اضافه اجرا نکند آیا برای متعهدٌله حق فسخ ایجاد می شود؟ 2- آیا متعهدٌله می تواند علی رغم اعطای مهلت اضافی، خسارت تاخیر در اجرای تعهد را مطالبه نماید؟ ب- پژوهشهای علمی انجام شده قبلی در ارتباط با پایان نامه: در حقوق ایران بصورت مستقل و در قالب مقاله به این موضوع پرداخته نشده است و تنها برخی نویسندگان حقوقی در تألیفاتشان این موضوع را مورد بررسی قرار داده اند اما در حقوق خارجی در این زمینه مقالاتی نوشته شده و در کتبی که در زمینه بررسی کنوانسیون بیع بین المللی کالا نوشته شده این موضوع مورد بحث قرار گرفته است. برخی از تألیفات عبارت است از: 1- اگر در سر رسید فروشنده به طور کامل کالا را تسلیم نکرده باشد و یا کالای تسلیمی غیر منطبق با قرارداد باشد، این سئوال مطرح می شود که فروشنده تا چه زمان می تواند نسبت به تکمیل و اجرای قرارداد اقدام نماید؟ کنوانسیون در این زمینه با هدف جلوگیری از انحلال قرارداد، مقررات تکمیلی پیش بینی نموده است. مطابق ماده 47 کنوانسیون، مشتری می تواند بدون این که حقوق ناشی از تاخیر در اجرای قرارداد را از دست دهد، برای اجرای تعهدات به فروشنده مهلت بدهد، از آثار تعیین مهلت اضافی برای اجرای تعهد این است که بعد از انقضای مهلت مشتری می تواند قرارداد را فسخ کند (صفایی و دیگران،1384: 228). 2- اشکالی که در تعلق خسارت در این فرض وجود دارد این است که چون خریدار با اجازه فروشنده پرداخت ثمن را به تاخیر انداخته است، تقصیری مرتکب نشده و نباید از بابت تأخیری که با اجازه فروشنده صورت گرفته خسارت بپردازد. به علاوه التزام به امری التزام به لوازم آن نیز می باشد و لازمه اعطای مهلت عدم تعلق خسارت است ( صفایی و دیگران، 1384: 324). 3- قبل از انقضای مهلت اضافی اعطا شده، خریدار نباید از دیگر طرق جبران خسارت استفاده کند. تمام کاری که او می تواند انجام دهد این است که تقاضای پرداخت خسارت برای تاخیر نماید (نوشته هیجده نفر از دانشمندان حقوق دانشگاههای معتبر جهان، 1374: 185). 4- با تجزیه بند 1 ماده 47به نظر می رسد مشتری اختیار تعیین مهلت اضافی برای اجرای تعهد بایع را فقط در مورد قسمت (ب) ماده 49 دارد، یعنی اگر بایع کالا را در خلال مدت اضافی تعیین شده تسلیم نکرده باشد مشتری طبق ماده 47 می تواند قرارداد را فسخ کند .(honnold, 1999:313) ج- فرضیات پژوهش: با توجه به سوال های پژوهش، فرضیه ها به شرح زیر است: 1- به موجب کنوانسیون با عدم اجرای قرارداد در مهلت اضافی حق فسخ ایجاد می شود، ولی در حقوق ایران ایجاد نمی شود. 2- با اعطای مهلت اضافی، خسارت ناشی از تأخیر در اجرای تعهد به موجب کنوانسیون قابل مطالبه است اما در حقوق ایران قابل مطالبه نیست. د- روش پژوهش: در این پژوهش با شیوه مطالعه کتابخانه ای به جمع آوری اطلاعات پرداخته و سپس به تجزیه و تحلیل آنها میپردازیم. از این رو، روش تحقیق، توصیفی ـ تحلیلی است. ه- تقسیم مطالب: مطالب پایان نام? حاضر در دو بخش مورد بررسی قرار می گیرد: بخش اول به بررسی موضوع در کنوانسیون بیع بین المللی کالا و بخش دوم به بررسی موضوع در حقوق ایران می پردازد. در بخش اول طی سه فصل پس از تبیین تئوری اعطای مهلت اضافی، شرایط و آثار آن در کنوانسیون مورد بررسی قرار می گیرد. در بخش دوم در دو فصل، ضمانت اجرای عدم اجرای تعهدات و اعطای مهلت برای انجام تعهد در حقوق ایران مورد بررسی قرار خواهد گرفت.