اثرات پنج ترکیب ترپنوئیدی روی سه گونه آفت انباری

به منظور دستیابی به ترکیبات کم خطر برای مهار آفات انباری اثر سمیت تنفسی، تخم کشی، لاروکشی، بازدارندگی تخمریزی، دورکنندگی و سینرژیستی پنج ترکیـب ترپنــوئیدی شامـل کارواکرول، میرتــول، منتــول، کامفــن و آلـفا- پینن روی سه گونه آفت callosobruchus maculatus (f.)، tribolium confusum و t. castaneum مورد بررسی قرار گرفت. این آزمایشات در قالب طرح کاملاً تصادفی در دمای 2±27 درجه سلسیوس، رطوبت نسبی 5±65 درصد و تاریکی انجام شد. هر ترکیب در شش غلظت و پنج تکرار همراه باشاهد مورد بررسی قرار گرفت. بر اساس نتایج سوسک چهارنقطه ای حبوبات حساسیت بیشتری به ترکیبات مورد مطالعه نسبت به دو گونه شپشه آرد نشان داد. به طوری که از بین ترکیبات ترپنوئیدی مورد مطالعه میرتول، کامفن و آلفا- پینن به ترتیب با lc50 برابر با05/47، 777 و 78/759 میکرولیتر بر لیتر بیشترین سمیت تنفسی را روی حــشرات کامل c. maculatus، t. confusum و t. castaneum ایجاد نمودند. هر پنج ترکیب مورد مطالعه اثر تخم کشی قابل توجهی روی آفات داشتند به طوری که کامفن در غلظت 04/137 میکرولیتر بر لیتر تلفات صد درصدی روی تخم سوسک چهارنقطه ای حبوبات نشان داد. آلفا- پینن نیز در غــلظت 11/211 میکرولیتر بر لیتر صد درصد تخم کشی روی دو گونه شپشه آرد ایجاد نمود. هم چنین ترکیبات مورد مطالعه روی لارو آفات مذکور سمیت تنفسی نشان دادند به طوری که میرتول و منتول به ترتیب در غلظت 44/44 و 37/370 میکرولیتر بر لیتر باعث صددرصد تلفات لارو سوسک چهارنقطه ای حبوبات و دو گونه شپشه آردگردیدند. ترکیبات ترپنوئیدی مورد مطالعه به طور معنی داری باعث کاهش میزان تخمریزی هر سه گونه آفت شدند. آلفا- پینن بیشترین میزان بازدارندگی تخمریزی را روی آفات مورد مطالعه نشان داد، به طوری که به ترتیب در غلظت 11/11 و 37/370 میکرولیتر بر لیتر بیشترین بازدارندگی تخمریزی را روی سوسک چهارنقطه ای حبوبات و دو گونه شپشه آرد ایجاد نمود. ترکیبات مورد مطالعه به طور معنی داری روی آفات اثر دورکنندگی نشان دادند. بیشترین میزان دورکنندگی روی گونه t. confusum و مربوط به آلفا- پینن بود. بر اساس نتایج ترکیبات ترپنوئیدی مورد مطالعه در آزمایش سمیت تنفسی روی یکدیگر اثر سینرژیستی داشتند و در اکثر موارد درصد تلفات مخلوط ترکیبات بیش از درصد تلفات مجموع تک تک ترکیبات در غلظت مشابه بود و بیشترین اثر سینرژیستی در مخلوط میرتول با سایر ترکیبات مشاهده شد. با توجه به اثرات ترکیبات ترپنوئیدی مورد مطالعه روی آفات انباری و کم خطر بودن این ترکیبات برای انسان و محیط زیست پیرامون وی به نظر می رسد که این ترکیبات می توانند در برنامه های مهار آفات انباری مورد استفاده قرار گیرند.