ارزیابی کشت مریستم و گرمادرمانی برای حذف برخی ویروس ها از سیر رقم همدان

تکثیر غیر جنسی سیر (آلیوم ساتیووم) منجر به تجمع ویروس هایی نظیر ویروس زرد پاکوتاهی پیاز و الکسی ویروس ها در این گیاه می شود. در این پژوهش ابتدا آلودگی سیر رقم همدان به ویروس زرد پاکوتاهی پیاز و الکسی ویروس ها با استفاده از واکنش زنجیره ای پلیمراز به روش رونویسی معکوس مورد بررسی قرار گرفت. سپس ویروس زدایی طی دو آزمایش جداگانه انجام شـد. در آزمایش اول گرمـادرمانی توام با کشـت گنبد مریسـتمی طبق ساقه در 3 سـطح (شــاهد، 7 روز دمــای 30 درجـه سانتی گراد+ 4 هفته دمای 36 درجه سانتی گراد و 7 روز دمای 30 درجه سانتی گراد+ 5 هفته دمای 36 درجه سانتی گراد) صورت گرفت. درآزمایش دوم مریستم ریشه به طول 1 میلی متر در محیط کشت پایه ام اس حاوی غلظت های صفر (شاهد)، 5/0، 1، 2، 4 و 8 میکرومولار نفتالین استیک اسید و غلظت های صفر (شاهد)، 5، 5/7، 10 و 20 میکرومولار بنزیل آدنین کشت شد. در انتهای هر آزمایش، حذف ویروس ها با استفاده از واکنش زنجیره ای پلیمراز به روش رونویسی معکوس ارزیابی شد. تکثــیر قطعاتی به طول 300 جــفت باز برای ویروس زرد پاکـوتاهی پیاز و 180 جفــت باز برای الکسی ویروس ها، آلودگی سیر رقم همدان را به ویروس های ذکر شده تایید کرد. گرمادرمانی در دمای 36 درجه سانتی گراد باززایی را کاهش داد. افزایش مدت زمان گرمادرمانی از 4 هفته به 5 هفته نیز منجر به کاهش باززایی شد. در کشت گنبد های مریستمی طبق ساقه بدون اعمال گرمادرمانی 77 و 62 درصد عاری سازی به ترتیب برای برای ویروس زردپاکوتاهی پیاز و الکسی ویروس ها مشاهده شد. گرمادرمانی برای 4 هفته توام با کشت مریستم، عاری سازی از الکسی ویروس ها را به 75 درصد افزایش داد، اما تاثیری در حذف ویروس زرد پاکوتاهی پیاز نداشت. افزایش مدت زمان گرمادرمانی از 4 هفته به 5 هفته نیز تعداد گیاهان عاری از الکسی ویروس ها را افزایش داد. اما همچنان تاثیری در حذف ویروس زرد پاکوتاهی پیاز نداشت. در کشت مریستم ریشه، در ترکیب هورمونی 1 میکرومولار نفتالین استیک اسید و 10 میکرومولار بنزیل آدنین پس از 30 روز، 7/6 درصد باززایی مستقیـم مشاهـده شد. در ترکیبـات هورمـونی 8 میکرومولار نفتالین استیک اسید به همراه 5 میکرومولار بنزیل آدنین و 8 میکرومولار نفتالین استیک اسیـد به همـراه 10 میکرومـولار بنزیل آدنین کالوس تشکیل شد. درصد باززایی از کالوس های در ترکیبات ذکر شده به ترتیب 41 و 8 درصد بود. گیاهان حاصل از باززایی مستقیم و غیر مستقیم در کشت مریستم ریشه همگی از ویروس زرد پاکوتاهی پیاز و الکسی ویروس ها عاری شدند.