لباس به مثابه اثر هنری: مورد پژوهی مفهوم لباس در نمایشگاههای هنری ایران (دهه ی 1380 تا کنون)

لباس از دیرباز در زندگی بشر حضور داشته است ولی از دهه ی 1960 میلادی به بعد است که به طور گسترده به عنوان مفهومی هنری مَد نظر قرار می گیرد. امروزه لباس علاوه بر کارکردهای سنتی خود که شامل محافظت، پوشش و زیبایی می باشند، کارکرد رسانه ای و ارتباطی نیز پیدا کرده است. از دهه ی 1960 به بعد هنرمندان از این ابزار قوی برای بیان مفاهیم و عقاید مورد نظر خود بهره جسته و از لباس در قالب چیدمان، اجرا، ویدئو، عکاسی و غیره در خلق اثر هنری و ارتباط با مخاطبان اثر استفاده کرده اند. هدف از پژوهش حاضر تعیین وضعیت و جایگاه لباس مفهومی در ایران می باشد. برای نیل به این مقصود، پس از مرور ادبیات مربوط به لباس، هنر مفهومی و لباس مفهومی به عنوان حلقه ی ارتباطی این دو مفهوم، هنرمندان فعال در حوزه ی لباس مفهومی در ایران شناسایی شده و آثار آنان بررسی گردیده است. از آن جا که هنرمندان این رشته ی هنری در ایران بسیار محدود می باشند و هیچ بایگانی منسجمی از دیدگاه ها، رویکـردها و آثار آنان وجود ندارد، پژوهش حاضر با استفاده از روش های کیفی به جمع آوری داده های مرتبط با موضوع و تحلیل آن ها مبادرت ورزیده است. روش انتخاب شرکت کنندگان در این پژوهش از نوع هدف مند بوده و ابزار مورد استفاده ی آن، مصاحبه ی نیمه طراحی شده تعیین گردیده است. داده های جمع آوری شده از طریق مصاحبه ها ی حضوری و پست الکترونیک، پس از ضبط و تبدیل به متون یادداشت شده، کدگذاری گردیده و سپس مقولات و الگوهای موجود در آن ها استخراج و تحلیل گردیده اند. نتایج این پژوهش حاکی از این است که این حوزه از هنر در ایران از رشد چشم گیری برخوردار نبوده و تعداد انگشت شماری از هنرمندان به ادامه ی کار در این زمینه رغبت نشان می دهند. بر اساس یافته ها، از مهم ترین دلایل عدم رشد حوزه ی لباس مفهومی را می-توان عمدتاً مربوط به کمبود اطلاعات و منابع نظری، عدم شناخت و استقبال مخاطبین نسبت به این حوزه و وجود محدودیت های متعدد اجتماعی، فرهنگی و سیاسی دانست.