سنجش میزان تطابق رشد شهر همدان با رویکرد توسعه درون شهری پایدار

رشد روزافزون شهرها متأثر از رشد جمعیت و مهاجرت به مرور زمان منجر به ساخت و سازهای بدون برنامه ریزی، تغییرات زیاد در ساختار فضایی شهر و رشد بی رویه شهرها به سمت پیرامون یا رشد پراکنده شهری شده است. این درحالی است که به موازات رشد افقی شهر به سمت حومه و پیرامون و از بین رفتن اراضی و محیط زیست طبیعی اطراف شهر، برخی فضاها در درون شهر رها شده و از روند توسعه بازمانده اند. اراضی درونی شهر به جهت موقعیت جغرافیایی، دسترسی و برخورداری از تأسیسات و خدمات شهری و عدم نیاز به حمل و نقل گسترده، دارای ظرفیت و پتانسیل های بالایی برای توسعه درون شهری پایدار هستند. در بسیاری از شهرهای ایران نیز چنین پتانسیل هایی وجود دارد. برای نمونه، شهر همدان نیز به عنوان یکی از شهر های قدیمی ایران به دلیل موقعیت سیاسی، اداری و اقتصادی خود همانند سایر شهرهای کشور در ده های اخیر از لحاظ کالبدی توسعه نسبتاً سریع و قابل ملاحظه ای به سمت اراضی پیرامون داشته است. این در حالی است که شهر همدان دارای ظرفیت های توسعه درون شهری (بافت فرسوده، زمین های بایر، ...) بالایی می باشد که به عنوان ظرفیت ها و پتانسیل هایی برای توسعه محسوب می شوند. این پژوهش با توجه به رویکرد موردنظر آن یعنی توسعه درون شهری با محوریت توسعه پایدار، به دنبال سنجش میزان تطابق رشد شهر همدان با رویکرد توسعه درون شهری پایدار بوده است. در این پژوهش سعی بر آن بوده که ضمن شناسایی مفاهیم توسعه درون شهری پایدار از یک طرف و از طرف دیگر شناسایی ظرفیت های توسعه درون شهری پایدار همدان، شاخص هایی جهت سنجش معرفی کرده که به وسیله آنها میزان تطابق رشد شهر همدان با رویکرد توسعه درون شهری پایدار مورد بررسی قرارگیرد. روش کار بدین صورت بوده که وضعیت هر یک از شاخص های کمی ارزیابی در قلمرو زمانی و مکانی تحقیق (یعنی سال های 1363 و 1384 در محدوده سال 1363شهر) به لحاظ حداکثر استفاده از ظرفیت های توسعه درون شهری پایدار همدان مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته و همچنین به منظور تحلیل تأثیر هر یک از شاخص ها از روش ahp استفاده شده است. در ادامه نیز میزان امتیاز نهایی شهر در تطابق با رویکرد توسعه درون شهری پایدار تعیین شده که این میزان نشان می دهد که توسعه درون شهری پایدار همدان در حد متوسط بوده است. در نهایت نیز مشخص گردید که به ترتیب شاخص های مساحت صنایع و کارگاه های بزرگ، مساحت اراضی بایر، میزان نوسازی در بافت فرسوده، مساحت اراضی نظامی و مساحت اراضی متروکه با توجه به ضریب اهمیت و میزان فاصله آنها نسبت به توسعه درونی شهر به عنوان ظرفیت ها و اولویت های اصلی توسعه آتی درون شهری پایدار همدان محسوب می شوند.