مطالعه ای بر تغییرات زمانی و مکانی خارپوستان در ناحیه بین جزر و مدی جزیره هرمز

چکیده خارپوستان یکی از قدیمیترین و مهمترین گونه های جانوری هستند که نقش مهمی در اکولوژی آبها مخصوصا آبسنگهای مرجانی ایفا می کنند. با توجه به اینکه بعضی از گونه های خارپوستان دارای ارزش تجاری و صنعتی هستند و اطلاعات کمی از این گونه ها در تنگه هرمز وجود دارد،شناسایی و بررسی سیستماتیک به همراه مطالعه و پراکنش گونه های آنها در منطقه بین جزر و مدی جزیره هرمز از بهمن 1387 تا مرداد 1388 صورت پذیرفت. با توجه به نوع بستر 5 ایستگاه انتخاب شد که در هر ایستگاه مساحت 100 متر مربع در 5 تکرار بررسی شد. نمونه برداری در 3 فصل و به صورت دستی انجام شد. در مجموع 23 گونه خارپوست متعلق به 4 رده ( asteroidea, holothuroidea, ophiuroidea, echinoidea )، 6 راسته (aspidochirota, paxillosida, valvatida, ophiurida, echinoida, clypeastrida )، 9 خانواده (holothuriidae, astropectinidae, luidiidae, astrinidae, ophiotrichidae, ophiocomidae, amphiurida, echinometridae, scutellidae, ) و 11 جنس ( holothuria, astropecten, luidia, asterina, aquilonastra, ophiocoma, amphioplus, amphiopholis, echinometra, echinodiscus ) شناسایی گردید که گونه های شناسایی شده عبارتند از : holothuria atra, holothuria leucospilota, holothuria arenicola, holothuria scabra, holothuria cornusalba, holothuria bacilla, holothuria parva, holothuria pardalis, astropecten monoacanthus, astropecten polyacanthus poly acanthus, astropecten polyacanthus feragmorus, luidia hardwicki, asterina sp., aquilonastra iranica, aquilonastra batheri, aquilonastra marshaei, macrophiotrix elongate, ophiocoma scalopendarina, amphioplus seminudus, amphiopholis sp., echinometra mathaei, echinodiscus auritus, echinodiscus bisperforatus در این تحقیق دو گونه aquilonastra marshaei, aquilonastra batheri از ستاره های دریایی برای اولین بار از آبهای خلیج فارس و دریای عمان گزارش می شوند. بیشترین تراکم خیارهای دریایی در فصل بهار مشاهده شد. برای ستاره سانان، مارسانان و خارسانان بیشترین تراکم را در فصل تابستان مشاهده کردیم. بیشترین تعداد گونه ها نیز در فصل تابستان مشاهده شد. بررسی و آنالیز نتایج بدست آمده از تراکم و عوامل فیزیک و شیمیایی, هیچ گونه ارتباط معنادار آماری بین تراکم خارپوستان با دما و شوری را نشان نداد. وجود کشند قرمز در منطقه بر تراکم و حتی بر تعداد گونه ها تاثیر بسزایی دارد، به حدی که تاثیر عوامل مختلف محیطی دیگر از قبیل دما و شوری را بر روی خارپوستان کاهش میدهد. پراکنش خارپوستان ارتباط مستقیمی با بستر دارد و هر گونه خارپوست را در بستر خاصی می توان یافت. بررسی های حاصل ازشاخص ژاکارد و آنالیز خوشه ای نشان داد که ایستگاه شماره 3 و 5 که از لحاظ بستر مشابه می باشند نیز دارای تشابه زیادی در نوع گونه ها و تراکم گونه ها می باشند.