ارزیابی نمونه ای توزیع یکنواخت آب در زیر آبپاش ها در شرایط متفاوت باد های محلی ( مطالعه موردی: سیستم آبیاری بارانی پایاب سد حسنلو)

سرمایه گذاری های زیادی برای زیر پوشش قرار دادن اراضی دیم در ایران صورت می گیرد. این سرمایه گذاری لازم است بهره وری مناسب داشته باشد. یکی از مسایل مهم بهره برداری از سیستم های بارانی، مسئله باد و مقابله با اثرات منفی آن است. آبی که از آبپاش ها خارج می شود، تحت تأثیر باد قرار می گیرد، در نتیجه یکنواختی توزیع آب به هم خورده، روی کیفیت و کمیت محصول تأثیر می گذارد. از این رو به منظور بررسی اثر سرعت های مختلف باد بر میزان یکنواختی توزیع آب در سیستم آبیاری بارانی کلاسیک ثابت با آبپاش متحرک در دشت حسنلو، آزمایش هایی در سه مزرعه و در چهار سرعت باد ( 2-0، 3-2، 4-3 و 4< متر بر ثانیه)، اجرا شد. در هر مزرعه به منظور اعمال تغییرات فشار، آزمایشات در دو موقعیت نزدیک و دور از حوضچه آبگیر انجام پذیرفت. آزمایشات بر اساس فشار کارکرد سیستم (5/2 بار) پذیرفت. به این منظور شبکه ای از ظروف جمع آوری آب به ابعاد (15×21) متر و با فاصله ظروف 3 متر ایجاد شد. در هر آزمایش ضریب یکنواختی توزیع آب محاسبه و پارامترهای هواشناسی مورد نیاز به صورت همزمان ثبت شد. حداقل ضریب یکنواختی قابل قبول برای سیستم کلاسیک ثابت 80 درصد است و ضریب یکنواختی بیشتر از 85 درصد نشان دهنده توزیع یکنواختی خوب است. نتایج حاصل از انجام این پژوهش نشان داد، در مزرعه نسبتاً هموار، اراضی نزدیک حوضچه آبگیر و در شرایط بدون باد، دارای یکنواختی خوبی است. با افزایش سرعت باد تا حد متوسط، شدید، بسیار شدید، ضریب یکنواختی تا حد 30 درصد کاهش می یابد. روند کاهش ضریب یکنواختی خطی نمی باشد. در اراضی دور از حوضچه آبگیر، همراه با افت فشار و در شرایط باد ضعیف، ضریب یکنواختی در حد قابل قبول و پایین تر از مقدار متناظر در اراضی نزدیک حوضچه آبگیر است. با افزایش سرعت باد تا حد متوسط, ضریب یکنواختی در حد غیر قابل قبول قرار می گیرد. در مزرعه شیب دار (سراشیبی)، اراضی نزدیک حوضچه آبگیر، در شرایط باد آرام دارای یکنواختی خوب است. اما با افزایش سرعت باد تا حد سرعت باد شدید، ضریب یکنواختی به شدت کاهش یافته و درصد کاهش یکنواختی به 3/19 درصد می رسد. در اراضی دور از حوضچه آبگیر، همراه با افت فشار در شرایط باد آرام ضریب یکنواختی در حد قابل قبول بوده و به مقدار کمی کمتر از مقدار متناطر در بالای حوضچه است. با افزایش سرعت باد تا حد متوسط، ضریب یکنواختی به 4/78 درصد رسیده و در حد غیر قابل قبول قرار می گیرد. در سرعت شدید باد، سیستم کارایی مطلوب نخواهد داشت. در مزرعه شیب دار (سربالایی)، در اراضی نزدیک حوضچه آبگیر، حتی در شرایط باد ضعیف، یکنواختی پایین و در حد غیر قابل قبول قرار دارد. این روند با افزایش شدت باد افزایش می یابد. در سرعت باد شدید، درصد کاهش یکنواختی به 5/22 درصد می رسد. در اراضی دور از حوضچه آبگیر، همراه با افت فشار و در شرایط باد آرام، ضریب یکنواختی کمتر از مقدار متناظر در بالای حوضچه آبگیر و در حد غیر قابل قبول قرار دارد. در سرعت باد شدید، درصد کاهش یکنواختی به 5/22 درصد می رسد. هموار بودن اراضی، کمک می نماید تا ضریب یکنواختی در مقابل سرعت باد افزایش یابد و ناهمواری اراضی موجب کاهش ضریب یکنواختی می گردد. در مزارع همواره با کاهش فشار، ضریب یکنواختی کمتری نسبت به مزارع دارای فشار بیشتر وجود دارد. روند کاهش ضریب یکنواختی در دو موقعیت نزدیک و دور از حوضچه آبگیر با افزایش سرعت باد یکسان نبوده و در نزدیک حوضچه آبگیر بیشتر است.