تحلیل معنا شناختی بایدها و نباید های اخلاقی در مجمع الامثال میدانی

چکیده: ضربالمثلها آیینهی تمامنمای فرهنگ هر جامعه به شمار میآید؛ لذا بررسی و تحلیل آنها از زوایای مختلف میتواند ما را نسبت به دیدگاهها، افکار و اندیشه و آداب و رسوم یک فرهنگ آشنا نماید. در زبان و فرهنگ عربی- اسلامی نیز ضرب المثل از جایگاه والایی برخوردار است و موضوعات و مباحث متعددی در آن قابل بررسی است؛ لذا بهخاطر گستردگی موضوعات، ما در این پژوهش، فقط به موضوع مهم «بایدها و نبایدهای اخلاقی»پرداخته ایم. در این پایاننامه منبع اصلی گزینش امثال، کتاب «مجمعالأمثال» میدانی بوده و سعی شده است تا از منظر حوزه های معنایی به بررسی و تحلیل ضربالمثلهای عربی در این حوزه پرداخته شود. پس از تحلیل معناشناختی ضربالمثلهای دالّ بر بایدها و نبایدهای اخلاقی، مشخص شد که هر صفت اخلاقی خواه از نوع رذائل و خواه از نوع فضائل دارای یک حوزه معناشناختی است که در عین مشابه بودن الفاظ یک حوزه، تفاوتهای معنایی هر یک از واژگان با یکدیگر بهخوبی قابل مشاهده می باشد که با در نظر گرفتن روابط واژگان یک حوزه با یکدیگر، معنای اصلی آن آشکارتر خواهد شد. در این کار تحقیقاتی ابتدا ضربالمثلهایی که بر بایدها و نبایدهای اخلاقی دلالت دارند استخراج و جمعبندی شده اند و سپس مورد تحلیل معناشناختی قرار گرفته اند. به اینصورت که برای هر صفت، یک حوزه معناشناسی تعریف شد و پس از آن، هر یک از کلید واژگان یک حوزهی معنایی جداگانه شرح داده شد سپس امثال دالّ بر آن صفت آورده شده است. کلیدواژهها: تحلیل معناشناختی، بایدها و نبایدهای اخلاقی، ضربالمثل، مجمعالأمثال، میدانی.