بررسی امکان کنترل تلفیقی بیماری آلترناریوسیس سیب زمینی با استفاده از گونه های تریکودرما و بتاآمینوبوتیریک اسید (baba) در شرایط گلخانه ای

لکه برگی آلترناریایی ناشی ازa. alternata یکی از بیماری های مهم سیب زمینی است که سالیانه مقادیر زیادی از این محصول را تحت تأثیر خود قرار می دهد و در سال های اخیر به صورت یک بیماری مهم در ارقام حساس در مناطق سیب زمینی کاری ایران و به خصوص استان همدان در آمده است . قارچ کش های موجود برای کنترل کامل بیماری موثر نبوده اند. بتاآمینوبوتیریک اسید یکی از مواد شیمیایی است که از یک سو به عنوان الیسیتور باعث القای مقاومت سیستمیک در گیاه می شود و از سوی دیگر خطرات زیست محیطی سموم شیمیایی فعلی را ندارد. تأثیرات بیوکنترلی گونه های تریکودرما نیز روی بسیاری از عوامل بیماری زای قارچی به اثبات رسیده است. بر همین اساس در این پژوهش اثر بتاآمینوبوتیریک اسید در القاء مقاومت میزبانی در گیاه سیب زمینی با غلظت های 1/0، 5/0 و یک گرم در لیتر و همچنین اثر بیوکنترلی شش گونه تریکودرما شامل t. koningii ,t. orientalis ,t. arundinaceum ,t. harzianum. atroviride t. و t. viride روی عامل بیماری مورد مطالعه قرار گرفتند. از میان شش گونه تریکودرمای مورد آزمایش، گونه های t. harzianumو t. viride در آزمون کشت متقابل، t. orientalis و t. harzianum در آزمون ترکیبات فرار خارج سلولی و t. orientalis و t. virideدر آزمون ترشحات خارج سلولی بیشترین تأثیر بازدارندگی از رشد قارچ بیماری زا را نشان دادند. در این بررسی اثر غلظت های مختلف بتاآمینوبوتیریک اسید بر رشد و اسپورزایی گونه های تریکودرما نیز مورد مطالعه قرار گرفت، نتایج نشان داد با افزایش غلظت این ماده رشد و اسپورزایی گونه های تریکودرما افزایش معنی داری نشان می دهد. به منظور بررسی اثر جدایه های آنتاگونیست در شرایط گلخانه و همچنین القاء مقاومت سیستمیک در گیاه، بوته های سیب زمینی توسط سوسپانسیون اسپور هر یک از گونه های تریکودرما و بتاآمینوبوتیریک اسید با غلظت های 1/0، 5/0 و یک گرم در لیتر به صورت مجزا و تلفیقی تیمار شدند. در آزمایشات مجزا، نتایج بدست آمده نشان داد t. viride و t. arundinaceum به ترتیب باعث کاهش بیشتر شدت بیماری نسبت به سایر گونه ها شدند،t. atroviride نیز با شاهد آلوده اختلاف معنی داری نشان نداد. همچنین بتاآمینوبوتیریک اسید با غلظت 5/0 و یک گرم در لیتر باعث کاهش معنی دار شدت بیماری شد. در آزمایشات تلفیقی نیز بتاآمینوبوتیریک اسید با غلظت یک گرم در لیتر به همراه گونه های t. arundinaceum و t. viride شدت بیماری را از 32/65 در شاهد آلوده به ترتیب به 46/11 و 34/17 کاهش دادند. فعالیت آنزیم های کیتیناز و ?-1و4گلوکاناز و مقدار ترکیبات فنلی کل موجود در برگ های سیب زمینی به عنوان مواردی از شاخص های مقاومت در تمام تیمارها در سه زمان مختلف (0،72 و 120 ساعت پس از تلقیح عامل بیماری) مورد بررسی قرار گرفت. براساس نتایج، تیمار بتاآمینوبوتیریک اسید (یک گرم در لیتر) + t. arundinaceum +a. alternata بیشترین میزان فعالیت آنزیم های کیتیناز و ?-1و4گلوکاناز و همچنین بیشترین مقدار ترکیبات فنلی را در برگ های سیب زمینی نشان داد. حداکثر فعالیت آنزیم ها 72 ساعت پس از تلقیح قارچ عامل بیماری و حداکثر فعالیت میزان ترکیبات فنلی 120 ساعت پس از تلقیح بود. این نتایج نشان می دهد که استراتژی کاربرد تلفیقی عوامل بیوکنترل و الیسیتور شیمیایی می تواند نقش مهمی در افزایش مقاومت گیاه سیب-زمینی در برابر لکه برگی ناشی از a. alternata ایفا کند.