قابلیت جذب و پالایش فلزات سمی سنگین از پسماند صنعتی مجتمع فولاد مبارکه و خاک های غنی از این فلزات توسط چندین گیاه انباشتگر

در کشورهای مختلف آلودگی حاصل از فلزات سنگین ممکن است از طریق معدن کاری یا صنایع ذوب فلزات ایجاد شود که یک مشکل جدی محسوب می شود. آلودگی خاک ها به فلزات سنگین نه تنها روی کیفیت محصولات کشاورزی اثر می گذارد بلکه ممکن است به اتمسفر و آب های سطحی نیز راه پیدا کند و در نهایت باعث به خطر افتادن سلامت انسان شود. یکی از روش های موثر پاکسازی مکان های آلوده به فلزات سنگین تکنولوژی گیاه پالایی است. یکی از مهمترین جنبه های این تکنولوژی، فایتواکسترکشن است که از گیاهان انباشگر یا بیش انباشگر برای زدایش فلزات سنگین از مکان-های آلوده استفاده می شود. در این تحقیق با تهیه نمونه های خاک و پسماند از سه منطقه آلوده به فلزات سنگین شامل پسماند مجتمع فولاد مبارکه (سه نوع پسماند)، خاک اطراف معدن سرب و روی ایرانکوه و خاک سرپنتین منطقه انارک قابلیت رشد، میزان وزن خشک و جذب فلزات سنگین توسط چندین گونه گیاهی بر روی آن ها بررسی شد. میزان فلزات سنگین در قسمت های هوایی گیاهان با تهیه خاکستر خشک و هضم اسیدی توسط دستگاه جذب اتمی انجام گرفت. میزان فلزات سنگین نمونه های پسماند و خاک نیز توسط این دستگاه اندازه گیری شد. . بر اساس نتایج به دست آمده در پسماند صنعتی نوع اول فلزات کادمیوم و نیکل به ترتیب به میزان 28 و 118 میکرو گرم در گرم و در پسماند صنعتی نوع دوم به ترتیب به میزان 19 و 115 میکرو گرم در گرم در آن حضور داشتند. در پسماند واحد گالوانیزه، قلع اندود و ورق رنگی فلزات روی، کروم، کادمیوم و نیکل به ترتیب به میزان 353، 1768، 22 و 114 میکرو گرم در گرم در آن بود. در خاک معدنی ایرانکوه دو فلز روی و سرب به میزان زیادی در آن وجود داشتند (به ترتیب به میزان 4307 و 1649 میکرو گرم در گرم). در خاک سرپنتین انارک میزان نیکل و کبالت به میزان 217 و 56 میکرو گرم در گرم در آن بود. از بین هشت گونه کاشته شده بر روی پسماند صنعتی نوع اول، تنها چهار گونه zea mays،helianthus annuus، eruca sativa و brassica napus دارای رشد رویشی مناسب بودند و در جذب فلزات سنگین نیز توانایی داشتند. به همین جهت برای کشت مجدد و اضافه کردن ماده کیلیت کننده ethylenediamine-n,n-di succinic acis به محیط کشت انتخاب گردیدند. h. annuus گونه ای مقاوم بر روی پسماند حتی تحت غلظت-های مختلف edds بود، جذب کروم و کادمیوم ( mg kg-12/251 وmg kg-1 5/22) را به میزان زیادی انجام داده است به همین جهت بهترین گونه جهت گیاه پالایی بر روی این نوع پسماند محسوب می شود. از بین گونه های کشت داده شده بر روی پسماند صنعتی نوع دوم تنها سه گونه h. annuus ، z. mays و e. sativa قابلیت رشد و استقرار را بر روی آن داشتند و از بین این گونه ها تنها گونه h. annuusنسبت به گونه های دیگر تحت غلظت های edds مقاومت نشان داد و با افزایش غلظت این ماده، میزان جذب فلزات سنگین در آن افزایش یافت. همچنین تولید بیوماس بالا از دیگر ویژگی های آن بود به همین جهت بهترین گونه جهت گیاه پالایی بر روی این نوع پسماند محسوب می شود. از بین هشت گونه کشت شده بر روی خاک ایرانکوه گونه های solanum nigrum، thlaspi caerulescens، matthiola chenopodiifolia ، e.sativa و b.napus به دلیل جذب بالای فلزات سنگین و تولید بیوماس زیاد گونه هایی مناسب جهت گیاه پالایی از این خاک محسوب می شوند. گونه های t.caerulescens و alyssum bracteatum گونه های مناسب جهت گیاه پالایی از خاک سرپنتین انارک معرفی می گردند.