روش شناسی مدح و مذمت شخصیت ها در نهج البلاغه

پایان نامه
چکیده

وقتی امام علی (علیه السلام) زمام حکومت و هدایت امت را به عهده گرفتند، پیوسته بر اعمال و رفتار کارگزاران نظارت می کردند و چنین نبود که بعد از به دست گرفتن امور، مورد مواخذه و باز خواست قرار نگیرند. چنانچه خطا یا کوتاهی و کاستی از طرف کارگزاران مشاهده می شد یا به اطلاع امام علی (علیه السلام) می رسید؛ آنان را مورد توبیخ و سرزنش قرار می دادند؛ چنانکه از اشخاصی که وظائفشان را به درستی انجام می دادند و در گفتار و کردار خود همواره بر اساس حق و حقیقت، قدم بر می داشتند، ستایش و قدردانی می کردند و آنها را به عنوان الگو به همگان معرفی می نمودند. با این همه، افراد مورد مدح یا مذمت امام علی (علیه السلام) همواره از کارگزاران نبودند؛ بلکه گاهی شخص مذمت شده جزء مخالفان و معاندان به شمار می رفت، یا جزء یاوران و دوست داران شمرده می شد، گاهی مخاطب سخن، گروهی خاص از افراد بودند یا افرادی که در سالهای قبل می زیستند به عنوان عبرت گیری افراد، معرفی می شد. با مطالعه نهج البلاغه موارد بسیار زیادی از مدح و ذم، توسط امام علی (علیه السلام) دیده می شود که با بررسی و دسته بندی آن ها، می توان روش های متنوعی را شناخت. از این رو در این پایان نامه به روش شناسی مدح و مذمت شخصیتها در نهج البلاغه می پردازیم و از مباحثی نظیر: مبانی مدح و مذمت شخصیتها در نهج البلاغه سخن گفته شده است؛ مبانی ائی همچون: اعتقاد به تربیت پذیری انسان یا اعتقاد به کارائی امر به معروف و نهی از منکر در تنبه آفرینی. پس از آن در فصلی دیگر درباره عوامل و شاخصه های موثر در مدح و مذمت شخصیتها در نهج البلاغه، سخن رفته است. برخی از این عوامل موثر در مدح اشخاص عبارتند از: زهد و ساده زیستی، شجاعت، امانت داری، لیاقت و شایستگی. مهمترین عوامل اثر گذار در مذمت اشخاص نیز عبارتند از: گمراهی ، دنیا طلبی، خیانت، و ستم. آنگاه در فصلی دیگر درباره روشهائی که امام علی (علیه السلام) در ستایش یا نکوهش افراد، استفاده می کردند سخن گفته ایم؛ روشهائی همچون: استفاده از فنون بلاغت، دعا و طلب آمرزش از خداوند، در مدح اشخاص بکار می روند و استفهام، مجادله احسن، تهدید، تحقیر، ضرب المثل، نفرین، در مذمت اشخاص، استفاده می شوند. نگاهی به پیامدها و دستاوردهای مدح و مذمت اشخاص در نهج البلاغه نیز به عنوان آخرین فصل از فصول این پایان نامه، مورد بررسی قرار گرفته است، و در ضمن آن به نتایجی از قبیل: تنبه آفرینی، ترویج اعتدال و میانه روی، اشاره شده است.

منابع مشابه

روان شناسی راستگویی در نهج البلاغه

متن کامل

روش های تربیت اخلاقی در نهج البلاغه

روش شناسی و بررسی شیوه های تربیتی در نظام تعلیم و تربیت، جایگاه ویژه ای دارد. در این مقاله سعی شده است که شیوه های تربیت اخلاقی از منظر امام علی ع در نهج البلاغه بررسی شود. از مهمترین شیوه های تربیت اخلاقی نهج البلاغه می توان به موارد ذیل اشاره کرد: حکمت، تربیت عقلانی، تذکر یاداوری نعمت ها، موعظه، خطابه، عبرت آموزی، کاربرد اصول روانشناسی، امر به معروف و نهی از منکر، مشارطه، مراقبه، محاسبه و معا...

متن کامل

دستور العمل ها و دستآوردهای دعا در نهج البلاغه

دعا، برترین عبادت و بالاترین رابطه بنده با معبود است. در این امر مهم، بندگان یکنواخت عمل نمی کنند و از آداب، اصول و موارد دعا شناخت درستی ندارند و چه بسا در این راه دچار سردرگمی و سرخوردگی شوند. الگو قرار دادن پیامبران الهی، امامان و پیشوایان بر حق، در این مسیر راه گشا است. دعاهای حضرت علی (ع) در نهج البلاغه، نمونه و ابزاری بس مناسب برای دستیابی به این مقصود است. با بررسی این موارد، آداب دعا هم...

متن کامل

روش شناسی ابن میثم بحرانی در شرح واژگان نهج البلاغه

شرح ابن­میثم بر نهج­البلاغه، علاوه بر جایگاه فلسفی و کلامی، از اهمیت لغوی نیز برخوردار است و بررسی­ها و اشارات لغوی و بلاغی فراوانی در آن وجود دارد. از آن جا که مادۀ اصلی ادبیات، واژه است و فهم نیکوی هر اثر ادبی، نیازمند فهم واژگان آن است؛ ابن­میثم نیز پیش از شرح کامل عبارات، با سبکی خاص، ابتدا به شرح معانی واژگان پرداخته­است. مقالۀ حاضر، نظر به اهمیت ادبی و لغوی این شرح، با شیوۀ توصیفی تحلیلی ...

متن کامل

روش لغوی ابن ابی الحدید در شرح نهج البلاغه

از آنجا که نهج البلاغه، متنی ادبی در حد اعلای بلاغت است، و از سویی واژه، بن مای? ادبیات به شمار است، ناگزیر، شارح می‌بایست، پیش از هر اقدامی، به تفسیر الفاظ غریب و بیان مفردات آن همت ورزد. ابن ابی الحدید نیز به عنوان بزرگترین و مشهورترین شارح این کتاب ارزشمند و ماندگار، به تفسیر واژگان و بیان الفاظ غریب آن توجه ویژه ای مبذول داشته، و اساس شرح خود را بر آن نهاده است. از این رو، در این مقاله، به ...

متن کامل

حدیث (أقوامٌ مُتَعَمِّقون) مدح یا مذمت؟

مرحوم کلینی در کتاب کافی و مرحوم صدوق در کتاب توحید حدیثی را از امام سجاد(ع) نقل کرده اند که در پاسخ به پرسشی درباره توحید فرمودند: إنّ الله عزوجلّ علم أنَّه یکون فی آخر الزّمان أقوام مُتعمِّقون, فأنزل الله تعالی (قُل هو اللهُ احدٌ) والآیات من سورة الحدید إلی قوله (وهو علیمٌ بذات الصّدور), فمن رام وراء ذلک فقد هلک;1 همانا خداوند عزوجلّ علم داشت که در آخرالزمان اقوام تعمّق کننده ای خواهند بود. پس (قل هو الله أ...

متن کامل

منابع من

با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید

ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده

{@ msg_add @}


نوع سند: پایان نامه

سایر - دانشکده علوم حدیث

کلمات کلیدی

میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com

copyright © 2015-2023