حقوق مالکیت معنوی فن آوری نانو در معاهدات بین المللی با تأکید بر ضمانت اجرای آن

چکیده: تأثیر بالقوه فن آوری نانو بر جامعه مباحثات و منازعات چندی را با توجه به جنبه های اخلاقی،حقوقی، و اجتماعی آن برانگیخته است. بسیاری از موضوعات مربوط به فن آوری نانو نه جدید هستند و نه منحصر به این زمینه از فن آوری می باشند، بلکه بیانگر موضوعاتی هستند که قبلاً در مورد دیگر فن آوری ها مطرح شده بود.با این حال فن آوری نانو برخلاف دیگر فن آوری ها در گذشته ، پتانسیل ایجاد تغییرات عمیق را نه تنها در استاندارد زندگی و اقتصاد جهانی بلکه در قالب اساسی جامعه و حتی در بعضی جنبه های انسانی دارا می باشد. انتظار می رود که تأثیر این فن آوری در اجتماع و اقتصاد مشابه یا حتی عمیق تر از تأثیر فن آوری اطلاعات باشد که در طی دو دهه گذشته تأثیرات فردی و اجتماعی عظیمی بر زندگی بشر داشته است ، زیرا تأثیر آن بر جسم و هویت بیولوژیکی انسان چنان عمیق است که گام انقلابی بعدی را منجر گردیده است. تحقیقات مربوط به فن آوری نانو را حتی می توان به صورت مجازی بر هر یک از صنایع اعمال نمود و به همین دلیل فن آوری نانو از دید محققان ، دولتمردان و سازمانهای بین المللی از اهمیت عظیم سیاسی و استراتژیک و اقتصادی برخوردار است .حجم عظیم سرمایه گذاری در تحقیقات فن آوری نانو باید کاربردهای تجاری فن آوری را تسریع نماید. در این خصوص ،ملاحظات مربوط به مالکیت فکری برای موفقیت در عرصه تجاری فن آوری نانو دارای اهمیت حیاتی هستند .با آنکه محتوا، زمینه و مصادیق حقوق مالکیت فکری تنها منحصر به ثبت اختراعات (پتنت ها) نمی باشد و دیگر انواع حقوق مالکیت فکری را نیز شامل می گردد ؛ با این وجود ،در حال حاضر پتنت ها اصلی ترین شکل حمایت حقوق مالکیت فکری از نوآوری های حاصله در فن آوری نانو می باشند و به طور طبیعی حقوق پتنت نقش بسیار مهمی در این فن آوری بازی می کند،زیرا عملکرد مهم آن ایجاد انگیزه برای نوآوری اقتصادی و صنعتی است. از نظر تئوری، سیستم پتنت برای" حمایت بی طرف از فن آوری " به منظور تعامل و مواجهه با همه انواع نوآوری ها مجهز و آماده بکار می باشد. با این وجود در عمل اکثر مفسران با این موضوع توافق دارند که حقوق پتنت در زمینه های مختلف فن آوری و به خصوص فن آوری های نوظهور به گونه ای متفاوت اعمال می شود و همیشه مشکلاتی در انطباق و گنجانیدن فن آوری های جدید در داخل ملاحظات و چهارچوب های قدیمی وجود دارد، زیرا هر فن آوری جدیدی مشکلات و مسایل مبتلابه خاص خود را به همراه دارد.فن اوری نانو به خاطر ماهیت وی‍‍ژه خود چالش های بیشتری را به ارمغان می آورد. با این وجود ،طبق تحقیقات انجام شده یک اجماع گسترده در علم و فن آوری نانو وجود دارد که حمایت از حقوق مالکیت فکری در فن آوی نانو به قوانین ویژه برای تطابق ماهیت خاص اختراعات فن آوی نانو نیاز ندارد. با این حال یک چشم انداز گسترده ازسیستم نیاز به توسعه و ارتقاء سیستم پتنت را الزامی می گرداند و چنین فن آوری های جدیدی نقش مهمی در این بحث بازی می کنند. به منظور نیل به این نتیجه ، مشکلات و چالش های مرتبط با اختراعات قابل ثبت فن آوری نانو به تفصیل شناسایی شده و راه کارهای بالقوه که در آن هم الزام به تشویق نوآوری و هم تسهیل دستیابی به دانش پتنت شده برآورده گردد مورد بررسی قرار خواهند گرفت.در این خصوص نقش موافقت نامه جنبه های تجاری حقوق مالکیت فکری (trips) حایز اهمیت است که به آن نیز پرداخته خواهد شد. ضمانت اجراهای حقوق مالکیت فکری مندرج در موافقت نامه trips نیز به تفصیل مورد بررسی قرار خواهند گرفت