مطالعه، استخراج، شناسایی و ارزیابی ترکیبات شیمیایی اسانس اکسشنهای مختلف گل محمدی (.rosa damascena mill) در استان کرمانشاه و بعضی استانهای دیگر

چکیده: گونه گل محمدی (rosa damascena mill.) با نام عمومی رز دمشقی(damask rose) گل ملی ایران شناخته شده است. بسیاری از گیاه شناسان منشاء این گیاه را ایران گزارش کرده اند. از دیر باز تاکنون گلاب و عطر گل محمدی در مراسم مذهبی و درمان بیماری ها، استفاده و به شکل چاشنی و طعم دهنده مصرف خوراکی داشته است. این گیاه در کشورهای مختلفی مانند ترکیه، ایتالیا، بلغارستان، اسپانیا، هندوستان و ایران کشت و از گلبرگ های آن اسانس، گلاب، عطر، کانکریت و عصاره استخراج می شود که مصارف مختلف و ارزش اقتصادی بالایی دارند. برای رسیدن به تولید اسانس بیشتر و با کیفیت بهتر، شناسایی جمعیت ها، ژنوتیپ ها و اکسشن های برتر این گیاه اهمیت زیادی دارد. در این پژوهش 25 اکسشن مختلف گل محمدی از استان کرمانشاه و برخی استان های دیگر کشور، جمع آوری و در قالب طرح آماری بلوک های کامل تصادفی کشت شد. به روش تقطیر با آب از گلبرگ آنها اسانس استخراج و با استفاده ازگازکروماتوگرافی (gc) و گازکروماتوگرافی همراه با طیف سنج جرمی (gc/ms) ترکیبات شیمیایی اسانس شناسایی و مقدار (درصد) هر ترکیب اندازه گیری شد. داده ها با روش های مختلف آماری؛ تجزیه واریانس، آزمون دانکن، تجزیه خوشه ای، تجزیه تابع تشخیص(dfa) ، تجزیه به مولفه های اصلی(pca) و تجزیه همبستگی، آنالیز و ارزیابی شد. در تجزیه کلاستر اکسشن ها در 4 گروه مختلف قرار گرفتند. نتا یج تجزیه به مولفه ها نشان داد ترکیبات شیمیایی اسانس دارای 4 روند مختلف در بین ژنوتیپها هستند. اکسشن های کرمانشاه9،کرمانشاه4، اصفهان2 و یزد از لحاظ کمیت اسانس و اکسشن های کرمانشاه9، اصفهان5، اصفهان6 و اراک از لحاظ کیفیت اسانس برتر از سایر اکسشن ها بودند. اکسشن کرمانشاه 9 ازنظر کمیت و کیفیت اسانس در مجموع برترین اکسشن بود.