تحلیل فرایند دموکراتیک سازی در افغانستان (2008-1907م)

امروزه دموکراسی به گفتمان غالب برای تحلیل وضعیت کشورهای جهان و تحولات آنها تبدیل شده است. در طول یکصد سال اخیر (2008-1907م) افغانها در قالب چهار دوره تاریخی «نهضت مشروطه خواهی» (1907-1928)، «دوره دموکراسی » (1953-1946)، «دهه قانون اساسی»(1973-1963) و «دولت های موقت، انتقالی وجمهوری اسلامی» (2008- 2001) تلاشهایی در جهت دموکراتیک سازی مناسبات سیاسی و اجتماعی جامعه شان داشته اند. اما هیچگاه در افغانستان «دموکراسی» استقرار نیافته است. هدف از این پژوهش تحلیل فرایند دموکراتیک سازی در افغانستان و بررسی علل عدم استقرار دموکراسی است. پس از استدلال انتقادی در باب نظریات دموکراتیک سازی و واقعیتها و شرایط تاریخی جامعه افغانستان با فرموله کردن مسأله پژوهش، مفاهیم «توسعه اقتصادی ـ اجتماعی»، «جامعه مدنی»، «الگوی مناسبات دموکراتیک نخبگان سیاسی» و «نقش عوامل بین المللی و خارجی» برای تبیین مسأل? پژوهش در هر دوره تاریخی واحدهای تحلیل استخراج شد. روش تحلیل این پژوهش تطبیقی ـ تاریخی بوده که خود بر دو رویکرد تحلیل تفسیری و تحلیل قانونی استوار است. تکنیک تحلیل رویکرد تفسیری در این متن، برای تحلیل درونی هر دوره تاریخی تحلیل روایتی ـ تاریخی و تکنیک تحلیل رویکرد قانونی برای تحلیل بین دوره ای، روش «توافق» جان استوارت میل بوده است. بر اساس چارچوب تئوریک این پژوهش و گزاره های مشاهده ای چنین نتیجه گیری کرده ایم که اگر در افغانستان ساختارهای اقتصادی ـ اجتماعی توسعه یابد، با شرط وجود جامعه مدنی و الگوی مناسبات دموکراتیک میان نخبگان سیاسی و نقش مثبت عوامل خارجی و بین المللی دموکراتیک سازی رخ می دهد.