تاکسونومی ماهی خیاطه .alburnoides spp در ایران

جنس alburnoides متعلق به خانواده کپورماهیان به عنوان گونه های مرکب با تنوع زیاد مطرح بوده است. از ایران شش گونه ماهی خیاطه شامل nicolausi .a، a. petrubanarescui، a. namaki، a. idignensis،a. eichwaldii و a. qanati به ترتیب از حوضه- های کرخه، ارومیه، دریاچه نمک، کرخه، دریاچه خزر و کر گزارش شده است. در پژوهش حاضر، وضعیت آرایه شناختی گونه-های مذکور با استفاده از صفات ریختی شامل 22 صفت اندازشی نسبی و نه صفت شمارشی از شش گونه که مجموعاً از 144 نمونه مورد ارزیابی قرار گرفت. صفات ریختی با استفاده از کولیس دیجیتال با دقت 01/0 میلی متر و صفات شمارشی در زیر لوپ مورد ارزیابی قرار گرفتند. در مطالعات مولکولی سه نمونه از محصول پی.سی.آر (مجموعاً 18 محصول پی.سی.آر) قطعه bp409 ژن سیتوکروم b میتوکندریایی هر گونه توالی یابی گردید. در تجزیه به مولفه های اصلی صفات اندازشی نسبی هم پوشانی بالایی بین گونه ها نشان داد اما تا حدودی می توان گونه های a. nicolausi و a. idignensis را بر اساس مولفه اول و گونه های a. petrubanarescui و a. idignensis را بر اساس مولفه دوم از یکدیگر تفکیک کرد. در مورد صفات شمارشی نیز هم پوشانی خوبی دیده می شود ولی نسبت به صفات ریخت شناسی میزان هم پوشانی آن ها کمتر است. گونه های a. nicolausi و a. idignensis بر اساس مولفه اول از یکدیگر مجزا می شوند و گونه a. eichwaldii بر اساس مولفه دوم از سایر گونه ها جدا می شود. در تجزیه خوشه ای صفات اندازشی نسبی دو گونه a. namaki و a. nicolausi و همچنین دو گونه a. qanati و a. eichwaldii شباهت بیشتری با یکدیگر دارند اما در صفات شمارشی دو گونه a. qanati و a. eichwaldii دارای شباهت بیشتری با یکدیگر هستند. در تجزیه داده های مولکولی گونه های a. eichwaldii و a. petrubanarescui بیشترین شباهت (99%) و گونه a. idignensis (85%) بیشترین تفاوت را نسبت به دیگر گونه ها نشان دادند که این نتایج تا حدودی داده های به دست آمده از بررسی ریخت شناسی و شمارشی را تأیید می کند. همچنین درخت های فیلوژنی حاصل از روش های حداکثر احتمال و حداکثر پارسیمونی، گونه a. idignensis را از دیگر گونه ها مجزا کرد و دو گونه a. eichwaldii و a. petrubanarescui را به صورت خواهر گروه نشان داد. نتایج به دست آمده از داده های توالی یابی این قطعه از ژن سیتوکروم b نشان می دهد که این قطعه برای بررسی روابط فیلوژنتیک گونه های مورد مطالعه جنس alburnoides مفید بوده است، ممکن است ویژگی-هایی همچون اندازه کوچک این ماهیان، قدرت پراکنش اندک و تحرک پایین، ایزوله یا محدود بودن جمعیت های این ماهی و اندازه کوچک زیستگاه یا فضای اشغال شده توسط ماهی منجر به تکامل بسیار بومی و منطقه ای در اغلب گونه های این جنس شده باشد و این امر منجر به بروز اختلافات ریخت سنجی و شمارشی در گونه های مورد مطالعه شده است.