تحلیل سینوپتیکی(همدیدی) خشکسالی های خراسان رضوی

خشکسالی یکی از مخاطرات اقلیمی بوده که کشور ایران را در بین 10 کشورمواجه با این رخداد قرار داده است. شناخت علمی آن به منظور برنامه ریزی، مدیریت ومقابله با مشکلات ناشی از این رخداد ضروری می باشد. با توجه به گستردگی مکانی وتنوع آب و هوایی کشور ایران استعداد وقوع خشکسالی در تمام اقلیم های کشور وجود دارد. قرار گرفتن استان خراسان رضوی درمنطقه آب و هوایی خشک و نیمه خشک ایران و در ارتباط با خشکسالی های مکرر سالهای اخیر، همچنین بحرانی شدن منابع آب، این استان به عنوان منطقه مورد مطالعه انتخاب گردید. هدف این پژوهش شناخت الگوهای سینوپتیکی رخداد خشکسالی ها در استان خراسان رضوی می باشد به این منظوراز میان ایستگاه های هواشناسی سینوپتیک داخل استان ایستگاه هایی که دارای سابقه آماری کافی بوده اند ده ایستگاه انتخاب گردید و برای انجام این پژوهش، داده های بارش ماهانه برای 9 ماه از سال طی دوره آماری 2007-1993 مورد استفاده قرار گرفت. با استفاده از شاخص spi دوره های 3 ماهه خشک مشخص شد و از بین ماههای خشک خشکسالی های فراگیر در منطقه در مجموع17مورد پدیده خشکسالی شدیدکمتر از5/1- =spi تعیین گردید. به منظور شناسایی الگوهای سینوپتیکی که موجب خشکسالی می شوند، برای هر ماه خشک در سال های متفاوت، داده های ژئوپتانسیل متر تراز 500 هکتوپاسکال، سطح زمین، امگا و تاوایی از سایت ncep/ncar جمع آوری و برای شناسایی و ایجاد ماتریس در محدوده بین عرض 10 تا 70 درجه شمالی و طول 10- تا 80 درجه شرقی استفاده گردید. ماتریس متشکل از925سلول می باشد که به منظور کاهش و انسجام داده ها همچنین مشخص کردن عامل های خشکسالی از روش تحلیل مولفه های اصلی استفاده شد. بدین جهت برای طبقه بندی الگوهای گردش جو آرایه s بکار گرفته شد و نتایج نشان داد تعداد 5 مولفه اصلی مجموعاً بیش از 95درصد واریانس را پوشش می دهد. عامل اول بیش از44 درصد واریانس را شامل می شود در ادامه یافته های تحقیق نشان داد رفتارپرفشار جنب حاره ای، عدم تشکیل ناوه بادهای غربی بر روی دریای مدیترانه و همچنین تشکیل جبهه قطبی در مدار بالا سبب پایداری هوا و عدم انتقال رطوبت به منطقه مورد مطالعه بوده و شرایط خشکسالی در طی ماههای مذکور را فراهم نموده است. ازاین پژوهش می توان برای شناسایی الگوهای گردشی جو و پیش بینی الگوها، که کمک می کند تا بهتر بتوانیم با این رخداد اقلیمی(خشکسالی) روبرو شویم، استفاده کرد.