اثر انگل ligula intestinalis بر ویژگی های تولید مثلی و رشد عروس ماهی زاینده رود (petroleuciscus esfahani) در رودخانه زاینده رود، اصفهان

انگل لیگولا اینتستینالیس (ligula intestinalis) از انگل هایی است که در محوطه شکمی ماهیان زیست می کند و موجب بروز آثار سوء در بدن میزبان می گردد که تحت عنوان بیماری لیگولوزیس نامیده می شود. این بیماری یکی از شایعترین بیماری های ماهیان آب شیرین به ویژه ماهیان دریاچه ها و مخازن آبی در اکثر نقاط دنیا محسوب می شود. در مطالعه حاضر شیوع انگل لیگولا در عروس ماهی زاینده رود petroleuciscus esfahani، از ماهیان بومی رودخانه زاینده رود و تأثیر آن روی برخی از پارامترهای رشد و تولید مثل این گونه مورد بررسی قرار گرفته است. بدین منظور نمونه برداری از دو ایستگاه، یکی در نزدیکی خروجی تصفیه خانه فاضلاب ذوب آهن به عنوان ایستگاه آلوده به انگل لیگولا و دیگری در نزدیکی پل صفائیه مابین زرین شهر و مبارکه به عنوان ایستگاه شاهد، انجام شد. نمونه برداری در سه مرحله، یکی پیش از فصل تخم ریزی در اسفند ماه سال 90 و دو بار در فصل تخم ریزی، در ماه های فروردین و اردیبهشت سال 91 از ایستگاه های ذکر شده انجام شد و طی این سه مرحله در مجموع 290 قطعه عروس ماهی زاینده رود صید و مورد بررسی قرار گرفت. از بین 175 ماهی صید شده از ایستگاه آلوده در مجموع 59 ماهی دارای پلروسرکوئید انگل لیگولا اینتستینالیس بودند و درصد شیوع 71/33 % محاسبه شد. مقایسات بین ماهیان آلوده به انگل لیگولا با ماهیان سالم ایستگاه آلوده و پس از آن با ماهیان ایستگاه شاهد به منظور مشاهده اثر احتمالی سایر عوامل اکولوژیکی بر پارامترهای مورد نظر انجام شد. وزن متوسط ماهیان ایستگاه شاهد اختلاف معنی داری را با ماهیان ایستگاه آلوده داشت که احتمالاً می تواند به علت تأثیر سایر عوامل اکولوژیکی از جمله آلودگی های محیطی روی وزن ماهیان در ایستگاه آلوده، به دلیل نزدیکی به تصفیه خانه کارخانه ذوب آهن و خروجی آن باشد. نتایج نشان داد gsi، hsi و گلیکوژن کبدی به دلیل وجود انگل لیگولا در ماهیان آلوده کاهش یافته اند. کاهش هماوری در ماهیان آلوده به دلیل وجود انگل لیگولا و آلودگی های محیطی احتمالی می تواند جهت توضیح کاهش معنی دار هماوری در ماهیان آلوده نسبت به ماهیان ایستگاه شاهد، بیان شود. در بعضی بخش های بافت کبد ماهیان آلوده خونریزی و حضور گلبول های سفید و در بافت گناد ماهیان ماده تغییر شکل، بد شکلی و آتروفی تخمک ها به علت فشار فیزیکی ناشی از وجود انگل مشاهده گردید. ضریب چاقی تحت تأثیر انگل نیز تغییر نکرده بود. با توجه به نتایج به دست آمده، وجود انگل لیگولا می تواند بر پارامترهای تولیدمثلی عروس ماهی زاینده رود تأثیر منفی گذاشته و با توقف عملکردهای تولیدمثلی تهدیدی جدی برای جمعیت این ماهی در رودخانه زاینده رود باشد. سکون آب در کنار آلودگی های محیطی در ایستگاه نمونه برداری و حضور پرندگان آبزی تحت چنین شرایطی می تواند احتمال ابتلای ماهیان به انگل لیگولا را افزایش دهد. بنابراین، اقدامات در جهت کاهش و یا توقف ورود آلودگی های صنعتی و همچنین حذف میزبانان حدواسط، می تواند شیوع آلودگی با این انگل را کاهش دهد.