ژئوشیمی و پتروژنز گرانیتوئیدهای شرق کوه های میشو -شمال غرب ایران

چکیده: توده گرانیتی a-type شرق میشو در 60 کیلومتری شمال غربی تبریز و جنوب شرقی مرند رخنمون دارد که در امتداد گسل شمالی میشو در 247 میلیون سال پیش به درون سازند کهر تزریق شده است. این توده با رنگ های صورتی تا خاکستری حاوی کانی های فلسیک شامل کوارتز، فلدسپار پتاسیک و پلاژیوکلاز و کانی های مافیک شامل آمفیبول و بیوتیت می باشد. بافت های گرانولار دانه درشت تا دانه متوسط، پرتیت، میرمیکیت، راپاکیوی و گرافیک بافت های متداول در این سنگ ها هستند. این سنگ ها دارای مقادیر بالای sio2، fe2o3t/mgo, k2o+ na2o, ، rb ، ga، zr و lree و مقادیر پایین از cao ، mgo ، ba،sr و تهی شدگی از eu می باشند. این توده دارای طبیعت پرآلومینوس تا پرآلکالن می باشد و در روی نمودار feo/(feo+mgo) و[(na2o+k2o)?cao] در مقابل sio2 در محدوده فرون و آلکالی تا آلکالی –کلسیک قرار می گیرد. بر اساس طبقه بندی ژئوشیمی، گرانیت های a-type به زیر گروه a2 تعلق دارد که در محیط پس از برخورد حاشیه قاره ای فعال تشکیل شده است. توده ذکر شده توسط تعدادی دایک بازیک، با رنگ های تیره قطع شده است. ژئوشیمی دایک ها نمایانگر ماهیت کالک آلکالن آن ها می باشد. توده گرانیتی در بخش های غربی دارای کنتاکت مستقیم با سنگ های گابرویی می باشد. ژئوشیمی توده ی گابرویی نشان می دهند که این سنگ ها دارای ماهیت تولئیتی می باشند که در یک محیط درون صفحه ی تشکیل شده است. داده های ژئوشیمی دال بر متفاوت بودن وضعیت پتروژنتیکی و موقعیت تکتونیکی گابروها و گرانیت ها نسبت به یکدیگر می باشد. همچنین ترسیم داده های ژئوکرونولوژی گابروها و دایک ها نشان می دهد که این سنگ ها به ترتیب در 299 و 232 میلیون سال پیش تشکیل گرفته اند. استفاده از نمودارهای همبستگی هر سه گروه سنگی نشان می دهد که گابروها دارای ترکیب مشابه آرایه گوشته ای، گرانیت ها دارای خاستگاه پوسته تحتانی و نمونه های دایک دارای ترکیب حدواسط بین emi تا emii می باشد. بر اساس استفاده از نسبت های ایزوتوپی، مقادیر بالای87sr/86sr(i)(0.7175- 0.7181) و مقادیر منفی nd(t) ? (5- تا 6-) گرانیت ها با نسبت های متعلق به پوسته تحتانی تطابق دارد. نسبت های ایزوتوپی گرانیت ها، سنگ های کوارتز و فلدسپاتی (گنیس ) را بهترین کاندیدا برای خاستگاه این نمونه ها بیان می کند. تلفیق داده‎های ژئوشیمی و ایزوتوپی نشان می دهند که توده های گابروی حدود 300 میلیون سال پیش با ماهیت توله یتی از گوشته تهی شده در پوسته اقیانوسی پالئوتتیس تشکیل شده اند. سپس بدنبال فاز کوهزائی هرسی نین و بدنبال بسته شده پالئوتتیس و پس از برخورد قاره-قاره (ایران-اورازیا) و ضخیم شدگی پوسته، گرانیت های a-type از ذوب سنگ های پوسته تحتانی با ترکیب گنیس 250 میلیون سال پیش تشکیل شده است. موتور حرارتی مورد نیاز برای ذوب شدگی پوسته ، بواسطه حضور منبع حرارتی می تواند از طریق فرایندهای مثل slab break off ایجاد شده باشد. slab break off منجر به بالا آمدن و تورم آستنوسفر شده است. در نتیجه بی فشار شدن آستنوسفر و سپس صعود آن به سمت بالا منبع حرارتی مورد نیاز جهت تامین حرارت برای ذوب پوسته تحتانی و تشکیل گرانیت های a-type فراهم شده است. موتور حرارتی گوشته ای ذکر شده پس از ذوب پوسته تحتانی و تشکیل گرانیت هایa-type تحت تاثیر فرآیندهای تحول ماگمای از جمله تبلور بخشی و هضم سنگ های پوسته ای و آلایش با مواد پوسته ای، قرار گرفته و ماهیت کالک آلکالن پیدا کرده است و سپس در 232 میلیون سال پیش بدرون توده گرانیتی مورد مطالعه تزریق شده و دایک های بازیک را بوجود آورده است.